چاپ

مریم کوشکی

کتاب «پنداشت تربیت، چرا بچه‌ها این‌گونه که می‌بینیم، بار می‌آیند؟» نوشته جودیت ریچ هریس با ترجمه ناهید رضازاده توسط انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد در 462 صفحه منتشر شده است.
گفتنی است جودیت ریچ هریس (زاده 10 فوریه 1938 - درگذشته 29 دسامبر 2018) پژوهشگر و روانشناس آمریکایی با انتشار کتاب -پنداشت تربیت- بحث‌های زیادی را در بین روان‌شناسان موافق و مخالف افکار خود برانگیخت.
استیون پینکر، روانشناس و نویسنده در یک مصاحبه تلفنی به نیویورک‌تایمز گفت: هریس بسیار باهوش بود. برتری او این بود که می‌توانست جنبه‌های فنی ژنتیک رفتاری را درک کند و در عین حال روان‌شناس و ناظری بسیاردقیق برای مطالعه رفتار انسان بود. علاوه بر این، هریس ذاتاً یک واقع‌گرا بود، کسی که افسانه‌های آرامش‌بخش در مورد رابطه والدین و فرزندان را رد می‌کرد و با شجاعت دیدگاه‌های رادیکال خود را انتشار می‌داد. در پیچیدگی‌های تربیت فرزند، اغلب خود را در میانه‌ی باورهایی می‌یابیم که چون افسانه‌هایی دلنشین، نسل به نسل منتقل شده‌اند. اما -پنداشت تربیت-، اثر جسورانه‌ جودیت ریچ هریس، همچون تیغی بر این افسانه‌ها فرود می‌آید و بنیان‌های فکری ما را به لرزه درمی‌آورد. این کتاب، با ترجمه‌ روان ناهید رضازاده، دعوتی است به سفری در اعماق ذهن کودک، سفری که در آن نقش همسالان و محیط اجتماعی، پررنگ‌تر از آغوش گرم خانه و پندهای پدر و مادر جلوه می‌کند.
هریس بر این باور است که والدین باید بچه‌ها را دوست داشته باشند و هر آنچه می‌توانند به آن‌ها بیاموزند اما نمی‌توان کودکان را کامل و بی‌نقص بار آورد و همیشه باید توجه داشت بچه‌ها متعلق به والدین نیستند بلکه بچه‌ها متعلق به فردا هستند.
به گفته جودیت ریچ هریس به جای انداختن تقصیر رفتارهای اشتباه کودکان به گردن پدر و مادر باید به نحوه شکل‌گیری و تغییر شخصیت کودکان در حین تجربه بزرگ شدن توجه داشت. چرا که ذهن کودک محصول شش میلیون سال تاریخ تکاملی است که نشان می‏دهد دورنمای آینده بچه‌ها تنها به جلب حمایت والدین بستگی ندارد بلکه به سازش با نسل خودشان که باید باقی عمر خود را با آن‌ها بگذرانند، متکی است.
هریس تصریح می‌کند، کودکان در روند جامعه‌پذیری نه با بزرگسالانی مانند پدر و مادر که با همسالان خود همانندسازی می‌کنند و در حقیقت شخصیت و فرهنگ رفتاری کودکان در گروه همسالان کودکی و نوجوانی آنها شکل می‌گیرد.
هریس با استناد به پژوهش‌های دقیق و مثال‌هایی ملموس، نشان می‌دهد که کودکان، لوح‌های نانوشته‌ای نیستند که والدین بر آن‌ها نقش بندند. بلکه، آن‌ها هنرمندانی هستند که با قلم تعاملات اجتماعی، تابلوی شخصیت خود را می‌آفرینند. او با نگاهی واقع‌بینانه، به ما یادآوری می‌کند که فرزندانمان، امانتی از آینده‌اند، نه دارایی انحصاری ما.
این کتاب، تنها یک اثر علمی نیست، بلکه روایتی است از رهایی. رهایی از بار سنگین انتظارات و فشارهای بی‌جایی که بر دوش والدین سنگینی می‌کند. هریس با شجاعت می‌گوید که ما نمی‌توانیم فرزندانمان را کامل و بی‌نقص بار بیاوریم، اما می‌توانیم با انتخاب آگاهانه‌ی محیط زندگی و دوستانشان، مسیری روشن‌تر پیش روی آن‌ها بگشاییم.
-پنداشت تربیت- کتابی است برای تمام کسانی که به دنبال درک عمیق‌تری از تربیت فرزند هستند. کتابی که شاید باورش سخت باشد، اما تفکربرانگیز است و نگاه ما را به دنیای کودکان دگرگون خواهدکرد. این اثر، با 15 فصل و دو پیوست، دریچه‌ای نو به سوی فهم روانشناسی کودک می‌گشاید و ما را به تأمل در نقش واقعی خود در تربیت نسل آینده دعوت می‌کند.
*فصل‌های کتاب شامل:
1. «تربیت» همان «محیط» نیست
2. طبیعت (وتربیتِ) شواهد
3. طبیعت، تربیت و هیچ کدام از این دو
4. جهان‌های جدا از هم
5. زمان‌های دیگر، مکان های دیگر
6. طبیعت انسان
7. ما و آنها
8. در جمع کودکان
9. انتقال فرهنگ
10. قوانین جنسیت
11. مکاتب کودکان
12. بزرگ شدن
13. خانواده‌های نابه سامان و فرزندان مشکل‌دار
14.کارهایی که والدین می‌توانند بکنند
15. محاکمه پنداشت تربیت
افزوده 1: شخصیت و تربیت تولد
افزوده 2: آزمایش نظریه های رشد کودک
کتاب با تأکید بر این‌که تربیت صرفاً محصول محیط نیست، به بررسی تعامل پیچیده بین طبیعت و تربیت می‌پردازد. هریس در این کتاب، نظریه‌های مختلف در مورد رشد کودک را بررسی و نقد می‌کند و به دنبال یافتن یک دیدگاه جامع و واقع‌بینانه در مورد تربیت است.

در فصل‌ها و بخش‌های مختلف کتاب، موضوعاتی همچون:
*رابطه طبیعت و تربیت: بررسی نقش ژنتیک و محیط در شکل‌گیری شخصیت و رفتار کودکان.
*فرهنگ و جنسیت: تأثیر فرهنگ و نقش جنسیت در رشد و توسعه کودکان.
*خانواده‌های نا به سامان و فرزندان مشکل‌دار: بررسی چالش‌های تربیت در شرایط دشوار.
*نقش والدین: تأکید بر اهمیت عشق و آموزش در تربیت کودکان، اما در عین حال، پرهیز از انتظارات غیر واقع‌بینانه و پذیرش محدودیت‌های تربیت بررسی می‌شود.

جودیت ریچ هریس، روان‌شناسی که با دیدگاه‌های خود، جنجالی به پا کرد، در این کتاب نه تنها یک نظریه، بلکه یک انقلاب فکری را به ما هدیه می‌دهد. استیون پینکر، او را یک واقع‌گرا می‌خواند، کسی که افسانه‌های آرامش‌بخش را به چالش می‌کشد و با شجاعت، دیدگاه‌های رادیکال خود را بیان می‌کند.

-پنداشت تربیت- را بخوانید، نه برای یافتن پاسخ‌های قطعی، بلکه برای پرسیدن سؤال‌های درست. این کتاب، شما را به چالش می‌کشد تا در باورهای خود تجدید نظر کنید و با نگاهی نو، به دنیای تربیت فرزند قدم بگذارید.
به طور خلاصه، کتاب -پنداشت تربیت- به والدین و معلمان کمک می‌کند تا با درک عمیق‌تر از پیچیدگی‌های رشد کودکان، رویکردی واقع‌بینانه‌تر و سازنده‌تر در تربیت آن‌ها داشته باشند.