حسن اکبری بیرق
از پس چهار دهه طولانی که از آغاز و پایان جنگ خسارت بار و پرتلفات میان عراق و ایران می‌گذرد، کوتاه زمانی است که در فضای مجازی و حقیقی، کسانی به بررسی انتقادی علل وقوع آن زبان گشوده‌اند و حتی گاه از تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران در این مورد، انتقادات تندی کرده و می‌کنند. عمده ایرادهایی که این قبیل تحلیل‌گران، بر حاکمان و مسؤولان زمان وارد می‌دانند به دو گزاره زیر قابل تحویل است؛
اول: جنگ هشت ساله عراق و ایران، کاملاً قابل پیشگیری بود.
دوم: جنگ، می‌توانست هشت ساله نشود و پس از عملیات بیت‌المقدس و آزادسازی خرمشهر، پایان یابد.
فارغ از میزان درستی و نادرستی این دو گزاره، در وارد بودن منطقی این دو اشکال و معناداری آن دو گزاره تردید نمی‌توان داشت. البته لازم به یادآوری نیست که پس از سنجیدن و لحاظ کردن روشمند جمیع جوانب تاریخی، بویژه در حوزه سیاسی، نظامی، اقتصادی و حتی ایدیولوژیکی، داوری نهایی ممکن می‌شود؛ اما به هرحال اصل وجود و ماهیت مدعا بر سر جای خود باقیست؛ جنگ قابل پیشگیری بود و می‌توانست کوتاه‌تر باشد.
اینک که جنگی دیگر با ابعادی دیگر و ماهیتی دیگر میان رژیم اسرائیل و نظام جمهوری اسلامی ایران آغاز شده و در همان ابتدای امر، سرداران و دانشمندان تکرارناپذیری را از ما گرفته و عزادارمان ساخته است، بی وجه به‌نظرنمی‌رسد که بر وجدان عمومی جامعه، بویژه افراد موثر در روندها و فرآیندهای تصمیم‌گیری، از سر دلسوزی و خیرخواهی و وطن دوستی، مسؤولانه تذکر دهیم که فردایی نیز در کار هست و آیندگان درباره همه ما قضاوت خواهندکرد؛ هم‌چنان که ما درباره گفتار و کردار گذشتگانمان قضاوت می‌کنیم.
جنگ‌ها روزی در اثر عللی یا دلایلی آغاز می‌شوند و دیر یا زود به پایان می‌رسند و متأسفانه دغدغه هیچ‌کدام از ناظران و کنار گودنشینان نظام بین‌الملل نیز حق و باطل نیست بلکه مؤلفه اصلی و سرنوشت ساز در انتهای امر، توازن قوای نظامی، سیاسی و اقتصادی است؛ پس هم بر حاکمان یک کشور(دولت، ملت) و هم بر شهروندان آن، فارغ از حقانیت در جنگ یا مشروعیت در حکمرانی، فرض است که نخست از وقوع جنگ پیشگیری نمایند و در صورت وقوع آن به هر نحوی، از اطاله آن جلوگیری کنند.
ناگفته پیداست که هرجنگی اگر بیست سال که نه، دویست سال هم طول بکشد سرانجام باید دو طرف دست از ستیزه و وارد آوردن خسارت و ویرانی بشویند و به طریقی به پای میز و صندلی مذاکره بیایند؛ چه در ظاهر پیروز میدان باشند و چه مغلوب. نگاهی گذرا به فهرست جنگ ها از زمان آدم ابوالبشر الی یومنا هذا، موید این مدعاست.
من از مفصل این نکته مجملی گفتم
تو خود حدیث مفصل بخوان ازین مجمل
24 خرداد ماه سال 1404 خورشیدی
عید غدیرخم