فاطمه وهابی زاده
معرفی کتاب
عنوان: نه گفتن کافی است
نویسنده: الیزابت پنتلی (Elizabeth Pantley)
مترجم فارسی: معمولاً توسط انتشارات صابرین منتشر شده (در مجموعه‌ی «کلیدهای تربیت کودکان و نوجوانان»).
موضوع: آموزش شیوه‌های مرزبندی سالم و مدیریت خواسته‌ها و رفتارهای کودک بدون توسل به داد و فریاد یا تنبیه مداوم.
خلاصه و موضوع
کتاب بر این اصل استوار است که والدین می‌توانند بدون تکرار دائم کلمه‌ی «نه»، فرزند خود را تربیت کنند. پنتلی توضیح می‌دهد که تکرار مداوم «نه» باعث می‌شود این واژه تأثیر خود را از دست بدهد و حتی موجب مقاومت یا لج‌بازی کودک شود.
او پیشنهاد می‌کند والدین:
- برای هر خواسته‌ی کودک توضیح روشن بدهند،
- محدودیت‌ها را با گزینه‌های جایگزین همراه کنند،
- رفتار مثبت را با تشویق و تقویت جایگزین «نه گفتن» کنند،
- و تنها در موقعیت‌های ضروری از «نه» استفاده کنند.
تحلیل و بررسی
- زبان و ساختار:
کتاب ساده و روان نوشته شده و با مثال‌های روزمره از زندگی خانوادگی همراه است؛ بنابراین برای والدین پرمشغله هم قابل استفاده است. - نوآوری:
رویکرد «کاهش نه گفتن» با تأکید بر گفت‌وگوی مثبت، جایگزین‌سازی و انتخاب‌های متعدد، هم‌راستا با جریان‌های مدرن فرزندپروری است که بر احترام متقابل و پرورش مهارت‌های ارتباطی کودک تأکید دارند. - پشتوانه علمی:
مانند بسیاری از آثار پنتلی، کتاب بیشتر بر تجربه‌ی عملی والدین و مشاوره‌های نویسنده تکیه دارد و کمتر به پژوهش‌های دانشگاهی دقیق ارجاع داده می‌شود. - تناسب فرهنگی:
بعضی از مثال‌ها بیشتر به زندگی غربی نزدیک است (مثلاً انتخاب‌های غذایی، یا موقعیت‌های خرید)، اما اصول کلی (مرزبندی، کاهش تنش، استفاده‌ی هوشمندانه از «نه») در خانواده‌های ایرانی هم قابل اجراست.
نقاط قوت
- زبان ساده و مثال‌های ملموس.
- ارائه‌ی راهکارهای متنوع برای جایگزین کردن «نه» با روش‌های مثبت.
- کمک به والدین برای کاهش تنش و دعواهای روزمره.
- تقویت مهارت گفت‌وگو و درک متقابل میان والد و کودک.
نقاط ضعف
- نبود ارجاع جدی به پژوهش‌های علمی.
- گاهی بیش از حد خوش‌بینانه به نتایج نگاه می‌کند و همه‌چیز را قابل حل با «جایگزین و گفت‌وگو» می‌داند.
- برخی والدین ممکن است اجرای همه‌ی روش‌ها را وقت‌گیر یا غیرواقعی بدانند، به‌ویژه در خانواده‌های پرجمعیت یا شرایط سخت اقتصادی.
جمع‌بندی
«نه گفتن کافی است» کتابی است برای والدینی که می‌خواهند رابطه‌ی خود با فرزندشان را از چرخه‌ی «نه گفتن‌های مکرر و لج‌بازی‌های متقابل» خارج کنند. این اثر ابزارهای ساده و عملی برای مرزبندی سالم و تربیت مثبت ارائه می‌دهد. هرچند پایه‌ی علمی آن محدود است و گاهی راهکارها به‌نظر ایدئال‌گرایانه می‌آیند، اما برای شروع یک تغییر نگرش در فرزندپروری و کاهش تنش‌های روزانه در خانه، بسیار مفید است.