فاطمه وهابی زاده 

کتاب «نهنگِ که بیشتر می‌خواست» (The Whale Who Wanted More) داستان تصویری‌ای است درباره نهنگی به‌نام همفری که همیشه دنبال چیزهای جدید است و اشیاء گوناگون جمع می‌کند با این امید که احساس خوشبختی کند. اما هرچه بیشتر جمع می‌کند، رضایتش بیشتر نمی‌شود. وقتی به صخره‌ای رنگارنگ می‌رسد و ساکنان صخره نیز درگیر نزاع و خصومت‌اند، نهنگ تلاش می‌کند که مقصودش را عملی کند. یکی از جانوران کوچک – خرچنگی به‌نام کریستال – به او پیشنهاد می‌دهد که شاید شادی واقعی در بخشیدن، مهربانی و استفاده از استعدادهایش باشد. در نهایت همفری با آواز خواندن برای بقیه موجودات، به آن‌ها شادی می‌بخشد و خودش نیز احساس آرامش بیشتری می‌کند.
کتاب به‌صورت شعر (قافیه‌دار) نوشته شده و جملات آن ریتمیک و آهنگین‌اند تصاویر بسیار رنگارنگ و پر جنب و جوش‌اند که زیبایی بصری کتاب را تقویت می‌کنند.

*نقاط قوت کتاب
1. پیام‌اخلاقی‌مؤثر و مثبت: کتاب به‌طرزی ساده و کودکانه، ولی عمیق، پیام می‌دهد که خوشبختی واقعی در داشتنِ اشیاء و جمع‌کردن آن‌ها نیست، بلکه در مهربانی، بخشیدن و به اشتراک گذاشتن با دیگران است. 
2. استفاده از تضادِ میان خواستنِ بیشتر و رضایتِ درونی باعث می‌شود پیام کتاب در ذهن کودک اثرگذارتر باشد.
3. زبان شعری و آهنگین: نظم، قافیه و آهنگ شعر سبب می‌شود کتاب جذاب‌تر برای کودکان باشد و لذت شنیداری هم داشته باشد هنگام خواندن بلند.
4. تصاویر زیبا و جذاب: تصاویر جیم فیلد از نظر رنگ، جزئیات و ترکیب‌بندی چشم‌نواز هستند. این تصاویر به همراه متن، تجربه خواندن را تقویت می‌کنند و قابلیت توجه کودکان را بیشتر می‌کنند.
5. قابلیت ارتبط با زندگی واقعی: بسیاری از والدین یا مربیان ممکن است موضوع مصرف‌گرایی (میل به داشتن چیزهای بیشتر) را در دنیای امروز برای کودکان مطرح کنند. این کتاب ابزاری مناسب برای آغاز گفت‌وگو با کودکان در مورد ارزش‌ها، خوشبختی، اشتراک‌گذاری و مهربانی است.
6. کشش داستانی مناسب کودکان: داستان دارای نقطه عطف، کشمکش (درگیری ساکنان صخره، میل نهنگ به جمع‎‌کردن بیشتر) و راه‌حل است، که برای مخاطب کودک ساختار قابل درکی دارد و او را درگیر می‌کند. 

*ضعف‌ها و محدودیت‌ها
1. سادگی بیش از حد برای مخاطب بزرگ‌تر: اگر مخاطب پیش‌دبستانی یا دبستانی بزرگ‌تر باشد، پیام کتاب ممکن است خیلی آشکار و ساده به‌نظر برسد؛ یعنی اندکی کم عمق جلوه کند.
2. تمرکز زیاد روی پیام اخلاقی: در برخی لحظات، داستان ممکن است به سمت «درس اخلاقی دادنِ مستقیم» پیش رود؛ یعنی خواننده حس کند هدف کتاب بیشتر القای پیام است تا خلق یک داستان مستقل.
3. محدودیت در توسعه شخصیت‌ها: به دلیل مختصر بودن کتاب و تمرکز بر پیام، شخصیت‌ها فرصت زیادی برای عمق‌یابی ندارند. مثلاً زندگی داخلی نهنگ، گذشته‌اش یا انگیزه‌های بیشتر او کمتر کاوش می‌شود.
4. ممکن است تکراری بنظر برسد: در بخش‌هایی از داستان که همفری مرتباً اشیاء بیشتری جمع می‌کند، ممکن است برای برخی خوانندگان (یا شنوندگان کودک) احساس تکرار ایجاد شود.
5. چالش ترجمه و انتقال وزن شعر به فارسی: اگر ترجمه فارسی کتاب به خوبی انجام نشده باشد، ریتم، قافیه و زیبایی شعر ممکن است ضعیف شود یا پیام لطمه ببیند.

*تحلیل عمیق‌تر: نمادها و پیام‌ها
• نهنگ «همفری» به‌عنوان نماد بشر امروز: میل به جمع آوری بیشتر، فکر این‌که چیزهای مادی ما را کامل‌تر می‌کنند، آرزوی نامحدود بودن؛ نهنگِ همیشه خواستار نمادی از این وضعیت است.
• صخره و ساکنان آن: صخره‌ای رنگارنگ با موجوداتی که درون خود درگیری دارند، نماد جامعه‌ای است که زیبایی و نعمت دارد اما به دلیل تمرکز بر اختلافات کوچک و نزاع‌ها، نمی‌تواند آن را درک کند.
• خرچنگ کریستال به عنوان صدای خرد: موجود کوچکی که با نگاه متفاوت و پرسشگری، نهنگ را به مسیر درست هدایت می‌کند، نماد صدای خرد، همدلی یا کسی است که می‌تواند به دیگران کمک کند تا خود را بشناسند.
• آواز همفری: کشف استعداد و به اشتراک گذاشتن آن با دیگران نماد این است که هر فرد ممکن است چیزی ارزشمند داشته باشد که به دیگران کمک کند. شادی جمعی در نتیجه همیاریِ خلاقانه.
• تضاد بین داشتن و بودن: این تضاد یکی از مفاهیم کلیدی فلسفی در ادبیات اخلاقی است که در این کتاب به صورتی ساده بیان می‌شود: داشتنِ بیشتر لزوماً به خوشبختی بیشتر منجر نمی‌شود؛ بلکه «بودن با دیگران» و «دادنِ چیزی از خود» اهمیت دارد.

*نتیجه‌گیری و توصیه‌ها
کتاب «نهنگی که بیشتر می‌خواست» اثری ارزشمند برای کودکان کم‌سال است که پیام‌های مهمی درباره ارزش دوستی، مهربانی، اشتراک گذاشتن و کشف استعداد شخصی ارائه می‌دهد. اگر بخواهیم جمع‌بندی کنیم:
• این کتاب ارزش خواندن با کودکان را دارد، مخصوصاً به‌عنوان نقطه آغاز برای بحث درباره ارزش‌ها و معنا.
• برای مخاطبان بزرگ‌تر یا کسانی که به دنبال داستان‌های عمیق‌تر و پیچیده‌تر هستند، ممکن است کتاب کمی سطحی به نظر برسد.
• اهمیت خوبی دارد که ترجمه فارسی آن نیز از جنبه شعر، ریتم و زیبایی زبان مورد توجه قرار گیرد تا اثربخشی پیام کاهش نیابد.