در عصر دانایی محوری و کهکشان رقابتهای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی آینده از آنِ کسانی است که امروزه روی خلاقیت افراد مستعد سرمایه گذاری میکنند و البته صاحب نظران معتقدند که خلاقیت امری اکتسابی است نه ذاتی. سیستم آموزشی ما به شدت حافظه محور بوده و اصولا با بازار کسب و کار و نیازهای واقعی جامعه بیگانه می باشد.
موانع آموزش و پرورش ما چیست؟
- عمده ترین مشکل آ.پ نگاه مصرف گرایانه دولتمردان نسبت به آموزش و پرورش می باشد.
- نظام دیوانسالار منبعث از فرهنگ عمومی
- سد کردن و عدم پذیرش سازمانی تازه ها
- به رسمیت نشناختن تفاوتهای فردی و خلاقیتها
- عدم اجرای اصل 15 قانون اساسی
- بی هدفی معلم و متعلم
- بی ارزش شدن علم و دانش در جامعه
- بی انگیزه بودن دانش آموز و معلم
- ثابت و تکراری بودن مفاهیم مورد آموزش
- کتاب محوری و حافظه محوری
- برداشت معیوب از پژوهش و علم
- زیاده روی در تجلیل از نخبگان ورزشی و عدم توجه کافی و وافی به نخبگان علمی
و... از دیگر موانع کارآمدی نظام آموزشی ماست.
بر اساس چشم انداز یونسکو از آموزش و پرورش در دهکده جهانی و زندگی در جوامع بدون مرز، در امر یادگیری باید چهار رکن اصلی یادگیری:
یادگیری برای زیستن، دانستن، انجام دادن و زیستن با یکدیگر مدنظر باشد. علاوه بر آن باید آینده شناسی و آینده پژوهی، تعلیم و تربیت همه جانبه، توجه به هوش هیجانی EQ، بکارگیری شیوه های فعال مشارکتی و درک شهودی در آموزش، تنوع بخشی، نماد سازی و معناسازی، آموزش از مسیر بازی، طنز و مشارکتی، اکتشافی، درگیر شدن با مسئله، آزمایش، طبقه بندی تعمیم یافته، ارتباط با ذهن و مفهوم و توجه به خلاقیت و هنر در امر تعلیم و تربیت از بایسته های یک نظام کارآمد آموزشی است.همچنین به باور صاحبنظران تعلیم و تربیت حقوقی بر دانش آموز مترتب است که اهم آن عبارتند از:
حق اظهار نظر
حق اظهارنظر، انتقاد و پیشنهاد درباره مسائل مختلف مدرسه و درس، موجب رشد شخصیتی و اعتماد به نفس در دانش آموز می شود. پرورش چنین روحیه ای در دانش آموز، احساس نقش سازنده بودن و احساس مسئولیت را در او فعال می کند.
حق احترام
یکی از مبانی رشد شخصیت و بالندگی افراد در جامعه، احترام گذاشتن به آنان است. پایه رشد شخصیت اجتماعی افراد، بیشتر در مدارس شکل می گیرد و بی حرمتی به شخصیت دانش آموز از سوی هر یک از عوامل مدرسه، باعث لطمه روانی می شود.
حق نشاط و شادی
در محیط با نشاط و شاد، زمینه های بیشتری برای رشد روانی و فکری دانش آموزان وجود دارد. محیط خشک و بی نشاط، موجب تنزل سطح یادگیری و آموزش در مدارس می شود.
حق بهداشت
یکی از حقوق اولیه دانش آموزان، حق بهداشت و رعایت آن در مدارس است. بهداشت جسمانی و محیطی، در بهداشت روانی افراد مؤثر است؛ از این رو فضای بهداشتی مدارس باید طوری مجهز شود که دانش آموز دچار مشکل یا بیماری نگردد.
پیوند خانه و مدرسه
انجمن اولیا و مربیان مظهر همکاری خانه و مدرسه در تعلیم و تربیت دانش آموزان است و اولیا به عنوان صاحبان اصلی این سرمایه های ارزشمند، دارای حق اظهارنظر، نظارت و در برخی موارد حق دخالت در مسائل آموزش و پرورش هستند.
پروژه مهر و بازگشایی مدارس
برنامه ریزی و هماهنگی تمام فعالیتها و تمهیدات لازم برای بازگشایی مدارس را می توان در پنج محور زیر خلاصه نمود:
- تعمیر و تجهیز مراکز آموزشی
- توجیه دست اندرکاران و جامعه هدف نسبت به جوانب موضوع
- اطلاع رسانی بهنگام به اولیا و دانش آموزان
- تأیید صلاحیت نیروهای شاغل در مدرسه
- نظارت و ارزیابی بر عملکرد بخشهای مختلف
پروژه مهر روی کاغذ بسیار شکیل و دلنشین میباشد، ولی در صحنه عمل آسیبهای جدی بر آن مترتب است:
تجهیز و تعمیر مدرسه با کدامین منبع مالی؟
اطلاع رسانی با کدام تریبون؟
متأسفانه پروژه مهر به جای آماده سازی واقعی مدارس بیشتر به سمت مستندسازی و فعالیتهای ویترینی سوق یافته و به دلایل متعدد از پرداختن به لایه های چرکین و مغفول آموزش و پرورش طفره میرود.
سخن آخر این که برای حل و فصل مسائل مبتلا به آموزش و پرورش راهی بجز مشارکت فعال اولیا در امر تعلیم و تربیت تصور نمیشود.
در امر مشارکت اولیا نیز مدارس مناطق برخوردار تا حدممکن اولیا را سرکیسه میکنند در حالیکه در مدارس پایین دست، مدیران و کادر اجرایی باید پول کتاب دانش آموز را نیز به نحو مقتضی تقبل نموده و تسکینی بر روح و روان برخی از مخاطبین شان باشد.