چاپ

الف- ابهام در مشارکت سیاسی:
مشارکت سیاسی جوانان همچنان یکی از مسائل اصلی پیشروی دموکراسی‌های معاصر است. این پرسش یکی از محورهای موردبحث در حوزه مشارکت سیاسی جوانان است:
آیا مشارکت سیاسی جوانان در دنیا به‌طور مشهودی کم شده است؟
آمارهایی که با سنجه‌های سنتی‌تر مشارکت سیاسی جوانان را اندازه می‌گیرند، پاسخشان آری است. اما مطالعات و بررسی‌های دقیق و به‌روز که سنجه‌های متنوع‌تری را در اروپا به کار می‌گیرند، نشان می‌دهد که این، انواع و اشکال مشارکت سیاسی است که تغییر کرده، وگرنه مشارکت سیاسی جوانان از قضا افزایش نیز یافته است؛ لذا در حال حاضر این مهم به رسمیت شناخته شده که جوانان در سراسر اروپا، درگیر طیف وسیعی از فعالیت‌های «سیاسی» هستند. آن‌ها اشکال متنوع و خلاقانه و جدیدی از مشارکت سیاسی را ایجاد و برجسته کرده‌اند. به‌ویژه دررابطه‌با زنان جوان و جوانان از مناطق و جغرافیایی که کمتر امکان و فرصت مشارکت سیاسی را داشته‌اند.

ب‌-انواع مشارکت سیاسی:
در مطالعات علمی پیرامون مشارکت سیاسی جوانان تمامی اقدامات و فعالیت‌های زیر در دسته مشارکت جوانان ثبت گردیده و بشمار آمده است:
تحریم/ تظاهرات/ اعتراض/ اعتصاب/ امضای کارزار/ پویش سیاسی/ پوشیدن لباس یا استفاده از نماد/ رأی دادن در انتخابات /حضور در ستادهای انتخابات/ تبلیغات انتخاباتی/ارتباط با سیاستمداران و چهره‌های سیاسی/ پیگیری اخبار سیاسی/ همراهی با حرکت‌ها و جنبش‌های ملی و منطقه‌ای و محلی و بین‌المللی/ مشارکت در حزب سیاسی /کمک مالی/ شرکت در جنگ/ همکاری با یک جنبش درون‌مرزی یا فرامرزی/ حضور در هیئت‌های مشاوران جوان (نهادهای دولتی یا جامعه مدنی) / عضویت سازمانی در سازمان‌های مختلف از جمله؛ باشگاه جوانان یا هر نوع سازمان جوانان، سازمان فرهنگی یا محلی باهدف بهبود جامعه، سازمان‌های فعال در حوزه تغییرات اقلیمی و زیست‌محیطی، حقوق بشری یا توسعه / پویش‌های اجتماعی تا شبکه‌های بین‌المللی/
حتی ایجاد یک فضای محافظت‌شده برای ارسال پیام‌های خود به دیگران، به‌خودی‌خود نوعی عمل سیاسی محسوب می‌شود. مقاومت در برابر گفتمان‌های سنتی و رایج از سوی گروه‌های مختلف جوانان به شکلی واضح به چشم می‌خورد.

ج‌-عواملی که بر الگوهای مشارکت سیاسی در بین جوانان تأثیر می‌گذارد (با نگاه به مطالعاتی در اتحادیه اروپا):
بلوغ دموکراتیک دولت و جامعه؛ در بین دموکراسی‌های متمایز، مشارکت سیاسی جوانان به شیوه‌های مختلف مشاهده می‌شود.
سن دموکراسی کشور و جامعه؛ عامل دیگری بر مشارکت سیاسی جوانان است. سطح مشارکت در دموکراسی‌های تازه‌تأسیس پایین‌تر است.
عوامل دموگرافیک (جمعیت‌شناختی) مانند جنسیت، سن، تحصیلات و طبقه اجتماعی جوانان در سایه‌یِ دیگر عوامل بر مشارکت ایشان تأثیر می‌گذارد.
وقایع سیاسی در داخل و در سطح بین‌الملل می‌تواند به‌طور مقطعی یا موردی مشارکت سیاسی را بالا و پایین کند. مانند حادثه 11 سپتامبر یا انتخابات اخیر آمریکا یا استقلال از اتحادیه اروپا، همگی، برای جوانان داخل کشورهای مربوطه موجب کنش و واکنش‌های سیاسی گردید. درعین‌حال رخداد 2021 افغانستان به‌عنوان یک وضعیت برون‌مرزی نیز این ظرفیت را داشت که توجه جوانان را از سراسر جهان به خود جلب نماید و آن‌ها را به بروز واکنش‌ها و کنش‌های مختلفی وادار.
وقایعی که سبک زندگی افراد را متأثر می‌کند. به‌طور مثال بحران شیوع کووید و یا محدودیت در شبکه‌های ارتباط مجازی هر دو موضوع رفتار سیاسی جوانان را در سراسر دنیا تحت تأثیر قرار داد. با خود این موضوعات محور کنش سیاسی بودند و یا تأثیری غیرمستقیم داشت.
فناوری‌ها و ابزارهایی که امکان مشارکت را متأثر می‌کنند، به‌ویژه بر روی جوانان که بیشترین کاربران این فناوری‌ها هستند
سیاست‌های جوان‌محورانه دولت‌ها و برنامه عملی این سیاست‌ها
در کنار این عوامل مؤلفه‌هایی چون آگاهی سیاسی، میهن‌پرستی و علاقه به وطن در میان جوانان، میزان رضایتمندی کلی از زندگی و شرایط کار و تحصیل، و احساس امنیت از کنش ورزی سیاسی همگی می‌توانند میزان و الگوی مشارکت را دست‌کاری و متأثر کنند.

د- موضوعات مورد توجه جوانان:
در حال حاضر مسائل و محورهایی چون تبعیضات جنسیتی، احساسات و باورهای نژادپرستانه یا ضد نژادپرستی، دغدغه‌های زیست‌محیطی، کم‌وکیف برخورداری از مراقبت‌های بهداشتی و حوادث گاه‌به‌گاه تروریستی از عواملی هستند که بیش از دیگر موضوعات، توجه جوانان و به دنبال آن مشارکت ایشان را جلب می‌کنند. درعین‌حال جوان چپ با نگاه انترناسیونالیستی و جهان‌وطنی هم به ارزش‌ها و آرمان‌های سوسیالیستی در هر نقطه از جهان، واکنش‌های سیاسی ابراز می‌کنند.

هـ- نگاهی به آمارها:
مطالعات در جوامع اروپایی نشان می‌دهند که درصد مشارکت سیاسی مردان به زنان، رقمی حدود 60 به 40 است. حضور و مشارکت جوانان در پارلمان (زیر 30 سال) کمتر از 3 درصد، (زیر 40 سال) کمتر از 16 درصد و (زیر 45 سال) کمتر از 30 درصد است. تجمیع این ارقام، ما را با عدد نهایی قابل‌توجه و چشمگیری مواجه می‌کند که گاه در برخی کشورهای اروپایی به نزدیک 60 درصد پارلمان می‌رسد. طی نظرسنجی که صورت‌گرفته است حدود 56 درصد جوانان فواید درگیری و مشارکت‌های سیاسی را افزایش دانش و مهارت برای استفاده در آینده می‌دانستند. حدود 33 درصد، آن را مفید برای بهبود سیاست‌ها در حوزه جوانان می‌شمردند. نزدیک 10 درصد، گسترش دایره دوستی‌ها و روابط سیاسی را از فواید آن شمردند و درنهایت حدود 1 درصد، آن را مسیری برای کمک به اشتغال خوانده‌اند. با درنظرگرفتن انواع و اقسام مشارکت‌ها. حدود 80 درصد جوانان در سطح بالا یا متوسط و معمول درگیر مشارکت سیاسی و حدود 20 درصد آن‌ها میانه‌ای با این مشارکت ندارند. چشم‌انداز 5 سال آینده از نگاه جوانان درگیر در امر سیاست، البته با نگاه شخصی به موضوع 65 درصد کاندیداتوری در اشکال مختلف انتخاباتی از محلی تا ملی، 10 درصد پوزیشن‌های اجرایی، 5 درصد حضور در سازمان‌ها و وزارتخانه و نزدیک 2 درصد به کسوت نخست‌وزیری می‌اندیشیدند. لازم به یادآوری است که از حدود 90 میلیون جوان اروپایی زیر 30 سال، تقریباً 50 درصد عضو یک سازمان یا کلوپ یا انجمن هستند و رقمی حدود 1٫5 میلیون نفر به‌عنوان داوطلب مشارکت می‌کنند.
در نگاه دیگری به آمارها و نمودارهای 2020 اشاره به چند مورد مهم، ضروری به نظر می‌رسد که در بخش مربوط به جوانان در ایران به تحلیل و ارزیابی ما کمک شایانی می‌کند. آمارها نشان می‌دهند که بخش وسیعی از جوانان زیر 25 سال که مشغول تحصیل هستند در دوران پس از تحصیل، یعنی بعد از 25 سالگی وارد بازار کار می‌شوند و اشتغال به تحصیل، جای خود را به اشتغال به کار می‌دهد و جوانان زیر 30 سال مشغول به کار نزدیک 80 درصد را شامل می‌شوند. (نسبت و کار و تحصیل). آمار دیگری نشان از آن دارد که جوانان در اکثر کشورهای اروپایی، در دوره دبیرستان خود غیر از زبان مشترک، دستکم به دو زبان خارجی دیگر آشنایی دارند. (معیاری برای آموزش توانمندکننده) و درنهایت آمار مشارکت‌های سیاسی جوانان در این کشورها نیز نشان از آن دارد که تفاوت و فاصله جدی بین درصد مشارکت‌هایی چون رأی دادن و شرکت در انتخابات (حدود 80 درصد) با حضور در یک حزب سیاسی (حدود 20 درصد) دارد.