پیرو درج مقاله‌ای در شماره قبلی نشریه اراده ملت تحت عنوان گزارش عملکرد دولت در حوزه سلامت (واکسیناسیون و دیگر هیچ) به نامه دکتر پیمان سلامتی استاد پزشکی اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی تهران برخوردیم که تأییدی بود بر مدعاهای ارائه شده در آن مقاله؛ لذا شایسته دیدیم که بخشی از نامه ایشان را در این بخش منتشر نماییم.
• لازم دانستم تا از زاویه‌ای دیگر و آن هم نگاه مجامع علمی به جایگاه نظام سلامت ایران در مقایسه با سایر کشورها بپردازم و عنوان کنم که بر خلاف ادعای آقای وزیر نه‌تنها ما دارای قدرتمندترین نظام سلامت منطقه نیستیم، بلکه در یک‌روند قهقرایی در حال عقب افتادن از سایر کشورهای منطقه‌ایم.
• اما چگونه می‌توان در مقیاس بین‌المللی نظام سلامت را محک زد؟ تاکنون شاخص‌های فراوانی برای ارزیابی این موضوع ابداع شده که از بین آنها شاخص Healthcare Access and Quality Index که توسط مؤسسه بین‌المللی IHME طراحی شده و خود از 32 نشانگر جزئی تر تشکیل شده از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. جالب‌توجه است که هم اکنون چند صد نفر از محققان ایرانی که برخی از آنها از مسئولین وزارت بهداشت بوده و یا هستند در امتیازدهی به این نشانگرها مشارکت داشته که خود نشان‌دهنده جایگاه ویژه این شاخص است.
• طبق آخرین ارزشیابی صورت‌گرفته (پیش از پاندمی کرونا) توسط این مؤسسه که در مجله معتبر Lancet نیز چاپ شده، رتبه ایران از سال 2000 به بعد در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا نزولی شده و هم اکنون در میان 21 کشور، جایگاه هفتم و به ترتیب پس از کشورهای لبنان، قطر، کویت، عربستان، عمان، ترکیه و بحرین قرار دارد.
• به عبارت واضح‌تر، این مقاله به‌تفصیل نشان می‌دهد که گرچه طی سالیان گذشته ایران هم در بعضی از بخش‌های حوزه سلامت توفیقاتی داشته، اما بر خلاف تصور مسئولین ما، سایر کشورهای منطقه در این مدت بیکار ننشسته و در این مسیر رشد بسیار چشمگیری داشته‌اند. در کنار این مطالب لازم به یادآوری است که متأسفانه پاندمی کرونا آن‌چنان سیستم‌های سلامت را تحت‌فشار قرار داده که ارزیابی دقیق‌تر و جدیدتری از این موضوع در دست نیست.
• اما پیش از گزارش Lancet، در مقاله دیگری که حدود هشت سال پیش توسط تعدادی از پژوهشگران برجسته ایرانی و خارجی از جمله معاون بهداشتی وقت وزارت بهداشت در مجله معتبر ایرانی Archives of Iranian Medicine چاپ شده، رتبه نظام سلامت ایران بر مبنای دو شاخص عملکردی دیگر در میان 20 کشور منطقه، 12 و 13 ارزیابی شده است.
جان کلام، یادآور می‌شود بر مبنای شواهد علمی موجود و منتج از تحقیقات دانشمندان ایرانی و خارجی که در مجلات موثق بین‌المللی علوم پزشکی چاپ شده‌اند این ادعا تأیید نمی‌گردد. شایسته است تا وزیر محترم مستندات اظهارات خود را ارائه نمایند.