تهیه: مهدی تروهید
از سال 2007، روز دوم اکتبر، سالروز تولد ماهاتما گاندی - رهبر جنبش استقلال شبه قاره‌ی هند از بریتانیا - و پیشگام فلسفه و استراتژی عدم خشونت، از سوی مجمع عمومی سازمان ملل متحد - باحمایت 140 کشور - به عنوان روز بین المللی عدم خشونت (International Day of Non-Violence) اعلام شده است.
این روز فرصتی برای انتشار «پیام عدم خشونت؛ از جمله از طریق آموزش و آگاهی عمومی» اعلام شده است و بر اهمیت جهانی ِاصل عدم خشونت و آزمان تامین کردن ِفرهنگ صلح، تحمل، درک، و عدم خشونت تاکید کرده است.
عدم خشونت پاسخی به این پرسش است که چه‌گونه می‌توان به روشی مؤثر در سیاست عمل کرد؟ کسانی که انفعال و تسلیم را رد می کنند و در عین حال مبارزه در راه یک آرمان انسانی را ضروری می دانند، می‌توانند تلاش‌های خود را بدون خشونت انجام دهند.
هدایت‌های گاندی به استقلال هند کمک شایانی کرد. او الهام بخش جنبش‌های غیرخشونت‌آمیز برای احقاق مدنی و اجتماعی در سراسر جهان شد. او معتقد بود که «عدالت و انصاف، هدف است؛ و نه فقط یک ابزار». این به آن معناست که تلاش برای استفاده از خشونت برای دستیابی به یک جامعه صلح‌آمیز غیرمنطقی است. او بر همین اساس معتقد بود که هندی‌ها در مبارزه خود برای رسیدن به آزادی و رهایی از استعمار نباید از خشونت و یا نفرت استفاده کنند.
اصل عدم خشونت، استفاده از خشونت فیزیکی را برای دستیابی به تغییر و تحولات اجتماعی یا سیاسی و رسیدن به عدالت اجتماعی را رد می کند.
او در طول زندگیش استفاده از هر نوع ترور و خشونت برای رسیدن به مقاصد سیاسی و اجتماعی را رد می‌کرد. گاندی در طول عمرش بر عدم خشونت تاکید می‌کرد؛ حتی در شرایطی ظالمانه و در مواجهه با چالش‌هایی که در ظاهر غیرقابل تحمل به نظر می‌رسند.
گاندی توانست با راهپیمایی‌های اعتراضی، ترویج هوشیاری و آگاهی، استفاده از تحریم کالاهای انگلیسی، و همین طور با عدم همکاری با استعمارگران نقش موثری در استقلال هند داشته باشد. حادثه‌ای که برای او در افریقای جنوبی رخ داد او را در یک مسیر جدید قرار داد: او هنگام سفر در قسمت فرست‌کلاس قطار نشسته بود. اما با شکایت یک مسافر سفیدپوست مجبور به ترک آن واگن شد.
این تجربه به استحکام برخی از ایده های او که در مورد برابری و نابرابری همه افراد داشت کمک کرد. مهاجران هندی در افریقای جنوبی نیز از نظر اقتصادی، اجتماعی، و سیاسی مورد تبعیض و محدودیت در آزادی بودند.
حتی به دلیل اینکه مهاجران هندی بودند، مالیاتی ویژه نیز به آنها تعلق می گرفت. ماهاتما گاندی در تصمیم به مقابله با تبعیض، حزبی به نام کنگره ملی هند را در افریقای جنوبی تأسیس کرد.
گاندی در سال 1869 میلادی -1248 خورشیدی در گجرات زیرسایه تبعیض و استعمار متولد شد. در محدودیت رشد کرد. با روش‌های غیرخشونت‌آمیز با آن مبارزه کرد. آن را عقب راند.
اما در پایان خود قربانی خشونت و ترور شد: او در سال 1948 میلادی -1326 خورشیدی هنگامی که در میان جمعیت عازم محل عبادت بود، از سوی یک ملی‌گرای هندو ترور شد.