نوشته: مهشید قاسمی
زباله‌های پلاستکی به یکی از بزرگترین معضلات محیط زیستی در جهان تبدیل شده اند. ارزان قیمت بودن، تنوع و کاربردهای فراوان پلاستیک‌ها در زندگی روزمره، موجب افزایش مصرف پلاستیک و در نتیجه افزایش زباله‌ها شده است. سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) گزارش کرده است که در سال 2020، حدود 460 میلیون تن پلاستیک استفاده شد که این رقم از سال 2000 تقریباً دو برابر شده است. شیوع کووید موجب افزایش مصرف پلاستیک‌های یک‌بار مصرف شده است.
با توجه به اثرات ثابت شده زیانبار پلاستیک بر محیط زیست و سلامت انسان، برخی کشورهای جهان با وضع مالیات‌های سنگین برای تولید و مصرف کیسه‌های پلاستیکی، در پی کاهش میزان مصرف پلاستیک هستند تا از هزینه و مصرف نفت صرفه جویی کنند. فراوانی منابع نفتی، نبود قوانین بازدارنده مصرف پلاستیک، عدم آموزش و ترویج کاهش تولید و مصرف و تفکیک زباله موجب گسترش زباله‌های پلاستیکی در اقصا نقاط کشور شده است. در حالی که ایران جزء بیست کشور تولید کننده پلاستیک جهان (مصرف چهاردرصد از میزان نفت تولیدی کشور) و در رتبه پنجم کشورهای مصرف کننده پلاستیک در جهان است. حمایت از تولیدات پلاستیکی و ارایه تسهیلات راه اندازی کارگاه‌ها و کارخانه‌های تولید پلاستیک به ویژه یکبارمصرف در قالب طرح‌های کار آفرینی با استفاده از تکنولوژی‌های ناپاک و با آلایندگی شدید آب و خاک، تا ثابت شود در دوره‌های تحریم چرخه تولید کشور متوقف نشده است، برای مسئولان و مدیران هیچ نگرانی ایجاد نکرده است. در صورتی که حفظ محیط زیست در صنایع تولیدی کشور، موجب حفظ قدرت و امنیت برای سرمایه گذاری‌های بلند مدت و رونق اقتصادی خواهد شد.
مسئولیت اصلی مدیریت پسماندها برعهده حاکمیت است تا با وضع و اعمال قوانین سلامت شهروندان و محیط زیست را تضمین کند، در این راستا آئین‌نامه کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی در کشور در اردیبهشت 1401 در هیات وزیران تصویب شد که به جایگزینی کیسه‌های پلاستیکی مخرب محیط زیست با کیسه‌های تجزیه‌پذیر و سازگار با محیط زیست و ممنوعیت و محدودیت تولید، توزیع و مصرف کیسه‌های با ضخامت کمتر از 25 میکرون در بازه زمانی برنامه پنج ساله تأکید شده است. تا به امروز آموزش و ترویج همگانی جهت کاهش مصرف پلاستیک از سوی دولت صورت نگرفته است، اما اقدامات فردی شهروندان و آگاهی افزایی از سوی تشکل‌های غیردولتی می‌توانند نقش بسزایی در کاهش بحران مصرف پلاستیک داشته باشد. در اینفوگرافیک بالا که به سفارش گروه دوستداران محیط زیست دانشگاه صنعتی شریف و توسط نخستینمرجع تخصصی اینفوگرافیک فارسی طراحی و پیاده سازی شده است، آمار جالب توجهی از میزان ورود مواد پلاستیکی به بدن ما، محیط زیست و سایر موجودات آمده است. ترکیبات پلاستیکی یا ذرات میکروسکوپی پلاستیکی در وسایلی که انتظارش را داریم نیز وجود دارد.