تهیه: علیرضا مالمیر 

شناسنامه:
معرفی کتاب: کمونیسم رفت ما ماندیم و حتی خندیدیم
نویسنده: اسلاونکا دراکولیچ
مترجم: رؤیا رضوانی
نشر: گمان
تعداد صفحه: 299

“کمونیسم رفت، ما ماندیم و حتی خندیدیم”، مجموعه مقالاتی است از اسلاونکا دراکولیچ، روزنامه نگار و نویسنده‌ی کروات؛ این روایت‌های گیرا و خواندنی، حاصل تجربه‌های شخصی او و مشاهداتش از زندگی دوستان و آشنایانش در دیگر کشورهای اروپای شرقی تحت حکومت‌های کمونیستی است.
شاید در بین کتاب‌هایی که در رابطه با کمونیسم خوانده‌اید، کمتر کتابی به بررسی دقیق تأثیراتی که این ایدئولوژی روی شخصی‌ترین ابعاد زندگی انسان‌ها گذاشته، پرداخته باشد؛ اما دراکولیچ دقیقاً دست روی همین بخش‌های زندگی می‌گذارد، و به طور مشخص‌تر به صحبت درباره تأثیراتی که کمونیسم بر زندگی زنان بر جای گذاشته است می‌پردازد. تأثیراتی که حتی پس از سقوط این ایدئولوژی در اروپی شرقی هنوز هم مردم را رها نکرده‌اند.
جذابیت اصلی کتاب در این است که، دراکولیچ ماهرانه، تحلیل‌هایی تأمّل برانگیز و انتقادی را با جزئیات زندگی روزمره درهم می‌آمیزد: شگفتی دختربچه‌ای که برای اولین بار یک عروسک خارجی می‌بیند؛ نحوه شستن رخت‌ها در خانه؛ زندگی یک استاد دانشگاه در آپارتمانی تنگ و شلوغ بی‌هیچ حریم خصوصی؛ دیوارهای رنگ و رو رفته و دراکولیچ کمونیسم را چیزی فراتر از یک ایدئولوژی یا شکل حکومت می‌بیند، از دید او، کمونیسم یک وضعیت ذهنی است که به این راحتی‌ها از ناخودآگاه جمعی کسانی که تحت این حکومت زندگی کرده‌اند، زدوده نمی‌شود.
دراکولیچ که خود در یوگسلاوی بزرگ شده، می‌نویسد: «اینجا از همان اوایل جوانی می‌فهمید که سیاست، مفهومی انتزاعی نیست، بلکه نیرویی است عظیم که بر زندگی روزمره مردم تاثیری تعیین‌کننده می‌گذارد.... ما برای اینکه بتوانیم ادامه بدهیم، می‌بایست قلمروهایمان را تقسیم می‌کردیم و مرزی بین زندگی خصوصی و حوزه عمومی می‌کشیدیم. حکومت می‌خواست همه چیز عمومی باشد... اما هرچیز عمومی متعلق به دشمن بود.». این روایت‌های گاه تراژیک و گاه طنزآمیز، بهتر از تحلیل‌های تئوریک، می‌تواند وضعیت سیاسی و ذهنیت‌ افراد در حکومت‌های استبدادی را برای ما به تصویر بکشد.