معرفی کتاب «ما ایرانیان»
نویسنده: مقصود فراستخواه
نشر: نی
تعداد صفحه: 278
«ما ایرانیان» اثری است به قلم مقصود فراستخواه درباره زمینۀ تاریخی و اجتماعی خلقیات ایرانی که رفتارهای ایرانیان را از این دریچه بررسی می‌کند. ما ایرانیان درواقع نتیجۀ تحقیقات گستردۀ مقصود فراستخواه است که به‌شکل سخنرانی‌هایی از وی در نیمۀ دوم دهه هشتاد شمسی ایراد شده است. آنچه دراصل در این کتاب مورد بررسی قرار گرفته، پاسخ به این سؤال است که آیا به خلقیات و رفتار ما ایرانیان ضعف‌هایی وارد هست؟
در پاسخ به این سؤال 96 درصد از جامعه آماری، متشکل از اعضای هیئت‌علمی و گروهی از نخبه‌های کشور، پاسخ مثبت داده‌اند. آن‌ها مشکل را در ضعف فرهنگِ کارِ جمعی، انتقادپذیری، رودربایستی، عدم شفافیت، خودمحوری، غلبه احساسات بر خردورزی، رواج دروغ و رفتارهای غیرقابل‌پیش‌بینی برشمرده‌اند.
آن‌ها عوامل معرفتی، کاهش سرمایه‌های اجتماعی، ساختار دولت، مناسبات دین و دولت، نوع آموزه‌های دینی، پرحادثه‌بودنِ تاریخ، مناسبات تولید و ساختار اقتصادی و کشمکش نخبگان را بر خلقیات ایرانی مؤثر دانسته‌اند و برای حل این مشکل آموزش مداوم، برنامه‌های توسعه فرهنگی و اجتماعی، وضع قوانین خوب، تقویت اجتماعات محلی و نهادهای عمومی، ایجاد رفاه و فقرزدایی، توسعه سیاسی و اصلاح نهاد دولت را پیشنهاد داده‌اند.
در کتاب «ما ایرانیان»، خلقیات ایرانیان، ضعف‌ها و راه‌حل‌های رفع آن با نگاهی علمی مورد واکاوی و مطالعه قرار گرفته است.
فرهنگ، الگوهای آموخته‌ای است که خود را با تجلیات متنوع اجتماعی نشان می‌دهد. به این معنا نمی‌شود فرهنگ را به خلق‌وخوها، عادات و روحیات فروکاست. این الگوهای آموخته عناصر گوناگونی را در بر می‌گیرد و تجلیات فرهنگی متنوعی را منعکس نمی‌کند. بنابراین در بررسی فرهنگ باید دو نکته را در نظر داشته باشیم:
1. تقلیل‌گرایی و نگاه جامع و کامل به همه وجوه و ابعاد فرهنگ نداشته باشیم.
2.نگاه ایستا و ذات‌باورانه به روح ایرانی موجب نادیده گرفته شدن منطق تحول و پیچیدگی در فرهنگ و نگارش‌ها و گرایش‌ها و رفتار جمعی ایرانیان می‌شود.
ضعف فرهنگ کار جمعی، آزردگی از انتقاد، رودربایستی زیاد، تعریف و تمجید در حضور دیگران و قضاوت‌های منفی در غیاب هم، پنهانکاری و عدم شفافیت، خودمداری، چیرگی احساسات بر خرد و رواج دروغ از مؤلفه‌های بحث‌انگیز خلقیات ایرانی هستند.
خواندن این کتاب را به کسانی که دغدغه‌مند ایران و ایرانیان هستند، پیشنهاد می‌کنیم.
علیرضا مالمیر