در آخرین شماره نشریه اراده ملت در سال 1401 بر آن شدیم تا نگاهی بیاندازیم به نسبت حاکمیت و نظام حزبی از دیدگاه تحلیل گران. لذا پای صحبت چهار نفر از این عزیزان نشستیم. خلاصه ای از دیدگاه های ایشان را در ادامه مطلب خواهید خواند.


هادی حق شناس، استاندار سابق گیلان، تحلیلگر سیاسی
جدا از ارزش هایی که در غرب حاکم است و ممکن است در کشور ما مورد نقد قرار بگیرند، اما باید به کارکرد خوب حزب در غرب اشاره کرد که در روند افزایش بهره وری دولت های غربی نقش بالایی دارد.
انگلیس نمونه بارز کارکرد درست نظام حزبی در دولت است. در دو سال گذشته چند دولتمرد این کشور به دلیل اینکه در انجام وظایف خود ناتوان تشخیص داده شدند، قدرت را به نفر بعدی دادند؟! یقینا بدون استقرار نظام حزبی جابجایی قدرت در بین دولتمردان انگلیسی به این اسانی انجام نمی گرفت.
چندی پیش در آمریکا دیدیم که با وجود اینکه آقای ترامپ نتیجه انتخابات ریاست جمهوری را قبول نداشت، ولی حزب او نتیجه را پذیرفت. در آمریکا عملکرد هر رییس جمهوری بر حزب اش سایه می اندازد از این رو احزاب به دلیل لزوم پاسخگویی در برابر رفتار و عملکرد نماینده خود سعی می کنند بهترین فرد را معرفی کنند و از او پشتیبانی می کنند تا موفق شود.
امروز در دنیا احزاب هستند که نظام سیاسی را کارآمد می کنند. مهمترین کارکرد حزب پاسخگو کردن دولت ها و احزاب رقیب در مقابل وعده هایی است که داده شده است. رقابت احزاب سازنده است و به نفع کشور تمام می شود. متاسفانه در ایران حزب اشخاص وعده می دهند، انتخاب می شوند و احزاب کارکرد و جایگاه واقعی ندارند.


علی بیگدلی، استاد دانشگاه، پژوهشگر و تحلیلگر سیاسی
احزاب سیاسى در ایران سابقه زیادی ندارند. نبود شرایط فعالیت حزبی باعث شده احزاب در ایران تقویت نشوند و کارکرد ذاتی یک حزب را نداشته باشند.
همانطور که می بینیم فعالیت احزاب نظم ندارد و ارتباطات بیشتر از اینکه سلسله مراتبی و براساس آموزش و تجربه و اخذ جایگاه بر اساس صلاحیت باشد، محفلی است. همین احزاب هم فقط در ایام انتخابات به عنوان ستاد های انتخاباتی نامزد ها فعالیت می کنند.
حزب باید یک سازمان دائمی و پایدار داشته باشد که در طول سال در هر زمانی پاسخگو باشد. بخش های آموزشی در احزاب نباید تعطیل شود. رهبری حزب باید بتواند به افکار عمومی شکل بدهد و در قدرت سیاسی نفوذ داشته باشد.
کارکرد واقعی حزب با آموزش و بالا بردن آگاهی جامعه و همچنین سیاست گذاری های حزبی میسر می شود. در حقیقت حزب اگر به شکل رقیب دولت و در قالب دولت در سایه ظاهر نشود کارکرد واقعی خود را که تحقق دموکراسى است نخواهد داشت.


فریدون مجلسی، نویسنده، تحلیلگر و دیپلمات پیشین
آری 98.2% رای دهندگان به جمهوری اسلامی یکی از افتخاراتی است که نظام سیاسی ایران بعد از بیش از چهار دهه همچنان به آن می بالد. وقتی اکثریت رای دهندگان کشور چهار دهه پیش جمهوری اسلامی را پذیرفته اند، می توان با قاطعیت گفت که نظام جمهوری نظامی است که مورد تایید جامعه ایران است، حتی اگر تاکید کنیم که به جمهوریت در چهارچوب یک نظام اسلامی رای داده اند باز هم تمایل مردم به نظام سیاسی که در اداره آن نقش داشته باشند برجسته است.
در تمام نظام های سیاسی دموکراتیک دنیا، تحزب جزء جدا نشدنی از جمهوریت است. یعنی اداره حکومت با رای مردم است و نقش نهادهای مدنی در اداره کشور در نظام جمهوری پر رنگ است. در چنین نظامی حزب یک دانشگاه سیاسی است که دولتمردان آینده آنجا تربیت می شوند همچنین حزب سواد سیاسی جامعه را ارتقا می دهد تا مطالبات مشروع و متناسب باشد.
در کشور های که نظام جمهوری را انتخاب کرده اند، احزاب کلوپ های فعال مردمی هستند که نقد حاکمان و سیاست های حکومتی را عهده دار شده اند. حاکمان هم می ‌توانند از طریق احزاب خواسته ‌های جامعه را دریافت کنند و بخشی از وظایف خود را به احزاب بسپارند.
در حقیقت یک رابطه دو طرفه بین حزب و حکومت برقرار است که در نهایت کیفیت حکمرانی را ارتقا می دهد. آیا در جمهوری اسلامی هم احزاب با این کیفیت فعالیت می کنند؟
متاسفانه در ایران فضا برای فعالیت احزاب فراهم نشده است. نه احزاب امکان کادرسازی دارند نه قدرت سیاسی مجالی برای حضور در عرصه سیاسیت به احزاب می دهد. حزب با مطالبه گری اجین شده، ولی این کارکرد ذاتی برای احزاب ما گران تمام می شود.


سید جلال ساداتیان، دیپلمات پیشین، تحلیلگر سیاسی
استقرار نظام سیاسی مردم‌ سالار بدون وجود احزاب کارآمد در کشور، یک ادعا است. نمی شود گفت مردم در اداره کشور سهم دارند ولی احزاب را که مرکز فعالیت های سیاسی جامعه است محدود کرد.
در دنیا کارکرد احزاب به انتخابات محدود نمی ‌شود. تنها یکی از کارکرد های احزاب معرفی نامزد در انتخابات است، کل موجودیت یک حزب برای شرکت در یک دوره انتخاباتی ایجاد نمی شود.
در کشور های دنیا که نظام دموکراتیک دارند، احزاب همیشه فعال هستند و انتخابات بولتن فعالیت یک دوره مشخص یک حزب است.
نظام حزبی جانشینی در برابر استبداد سیاسی است. چون حزب به شکل واسطه ای بین جامعه و قدرت سیاسی، مشارکت سیاسی مردم در اداره کشور را ممکن می کند.

فائزه صدر