آزادی بیان به عنوان یک عنصر حیاتی محور تمام آزادیهای مدنی به شمار میرود، همانطور که فرد به عنوان یک شخصیت حقیقی در جامعه حق حیات دارد و این حق، در واقع از جمله حقوق فطری و طبیعی او به شمار میرود، از این رو میتوان حق آزادی بیان، قلم و مطبوعات را به عنوان حقوق فطری و طبیعی جامعه در نظر گرفت، آزادی بیان و مطبوعات، بخش غیر قابل انکار حیات اجتماعی و سیاسی شهروندان را تشکیل میدهد، شهروندان باید از این حق طبیعی اجتماعیسیاسی خود استفاده برده و نیروی خلاقه ذهنی خود را برای بهبود وضعیت جامعه ارتقا دهند.
مطبوعات بهترین ابزار برای استیفای این حقوق طبیعی هستند. هیچ کس و حتی حکومتها نمیتوانند این حقوق فطری و طبیعی را از اشخاص و جامعه سلب نمایند. جلوگیری از آزادی عقیده بیان و مطبوعات ولو به صورت موقتی و زودگذر و بنا بر هر دلیلی که باشد تجاوز آشکار به حقوق شهروندی افراد و ظلمی در حق افرادی است که آزادی بیان و عقیده از آنان دریغ شده است.
آزادی مطبوعات در واقع پیش شرط توسعه سیاسی و اجتماعی است و با محترم شمردن آزادی مطبوعات در واقع آزادی بیان و عقیده در جامعه تبلور عینی پیدا میکند. حکومتها نباید با خطکشیهای جعلی برای مطبوعات حوزه مانور تعریف و ترسیم، و آزای های آنان را محدود کنند. با چنین کارکردی در واقع رسانهها مبلغین و مروجان سیاستگذاریهای عمومی حکومتها قلمداد میشوند و نقش رسانهها و مطبوعات تا حد روابط عمومی و حتی ابزاری برای تبلیغ حاکمیت کاهش پیدا میکند، بنابراین باید همواره هوشیار بود که مطبوعات و رسانهها کارکردی غیر مدنی تحت عنوان تریبون حاکمیت پیدا نکنند. نکته مهم و حائز اهمیت این است که حکومتها نباید اصل آزادی رسانه و مطبوعات را نادیده بگیرند، زیرا هر نوع مخالفت و مقابله با آزادی بیان مغایر اعلامیه جهانی حقوق بشر بوده و در کشور ما نیز بخشی از اصول قانون اساسی در حمایت از آزادی بیان و عقیده بوده و با نقض آزادی بیان و مطبوعات به صراحت مخالفت شده است.
همواره از مطبوعات به عنوان «رکن رکین و حبل متین و ستون رابع و حرز مانع جامعه مدنی» یاد میشود. لذا مطبوعات آزاد و مستقل از دولت در جایگاه رسانههای عمومی به مثابه ریههای حیاتی برای جوامع دموکراتیک عمل میکنند و به سالم سازی و تصفیه فضای سیاسی اجتماعی و اقتصادی جوامع کمک فراوان میکند. در سایه چنین رسانههایی دولتمردان و حاکمان جامعه همواره در معرض دادگاه عمومی جامعه، خود را حاضر و درصد خطا و اشتباه و افسادشان کاهش مییابد. در واقع میتوان گفت آزادی رسانه و مطبوعات ضامن مدنیت و مرهم زخمهای پیکره سیاست است.
متاسفانه امسال نیز سوم ماه می را در شرایطی محترم میشماریم و ارج مینهیم که روزنامهنگاران زیادی از آن جمله کیوان صمیمی، نیلوفر حامدی، الهه محمدی، سها مرتضایی و تعداد زیاد دیگری از عزیزان و اهالی قلم و مطبوعات در بازداشت و زندان بسر میبرند، ضمن آرزوی رهایی برای تمامی زندانیان سیاسی، مدنی و مطبوعاتی، امیدوارم روزی فرا رسد که زندانها از اهالی قلم و عقیده و بیان خالی گردد.
سازمان جهانی یونسکو به کمک مجمع عمومی سازمان ملل متحد، روز سوم ماه می را به منظور ارج نهادن و ارتقای آزادی مطبوعات به عنوان روز جهانی آزادی مطبوعات اعلام کرده است.
شمس افرازی زاده
رییس دفتر سیاسی حاما