ایسنا/همدان؛ مدتی است فعالیت سایت‌های شرط‌بندی، پیش‌بینی، پوکر و کازینو در ایران به همت و برکت بسیاری از شاخ‌ها و برخی سلبریتی‌ها و بلاگرهای اینستاگرامی حسابی رونق گرفته و سرشاخه‌های اصلی این مافیای سیاه، روزانه رقم‌های میلیونی از دار و ندار مردمی با رؤیای «میلیونر شدن در یک شب» را به جیب می‌زنند.
همین سرشاخه‌ها با نوشتن سناریوهایی، نمایش‌هایی را در فضای مجازی و به‌ویژه اینستاگرام راه می‌اندازند تا عروسک‌های خیمه‌شب‌بازی خود را همچنان شاخ اینستاگرام نگه دارند و از طریق آنها بتوانند مافیای خود را اداره و گسترش دهند.
اما بهتر است ابتدا نگاهی به تاریخچه قمار و قماربازی در ایران بیندازیم. به گفته یک جامعه‌شناس، بعد از پیروزی انقلاب اسلامی گرچه قمارخانه‌های رسمی و غیررسمی تعطیل شد اما باورهای فرهنگی ناشی از اقتصاد سیاسی مبتنی بر چپاول که ریشه در فرهنگ قدیمی کشور داشت، همچنان زیرپوست و فرهنگ جامعه به کار خود ادامه می‌داد.
حمید خاورزمینی پژوهشگر اجتماعی و بازرس حزب اراده ملت ایران در گفت‌وگو با ایسنا، به ناپدید شدن این باورها در عصر نخست پس از انقلاب که در تمامی انقلاب‌های کلاسیک جهان وجود دارد اشاره و اظهار می‌کند: این باورها با عنوان اصل تقوا و وحشت در عصر نخست پس از انقلاب اسلامی به محاق رفته بود اما موضوع بانکداری اسلامی که ممنوعیت پرداخت سود حساب بانکی را در پی داشت، افراد را از پس‌انداز در بانک‌ها بازداشت و موجب تضعیف نظام بانکی و نیز تورم شد بنابراین سیستم بانکی به ابداع روش‌های جذب مشتری پرداخت و با استفاده از روش قرعه‌کشی با تأکید بر شانس افراد، به اهدای هدایایی متناسب با میزان سرمایه‌گذاری بانک‌ها پرداخت.
شعله‌ور کردن آتشی پنهان در ذهن افراد برای کسب ثروت بادآورده
به گفته خاورزمینی، به علت رخنه کردن تقلب در قرعه‌کشی‌ها، دستگاه‌های نظارتی با نظارت بر آن، به فرایند مبتنی بر شانس افراد جنبه قانونی محکمی دادند اما در دهه دوم و سوم پس از انقلاب، ورود شانسی هایی در قالب لُپ‌لُپ به بازار، پدیده رجوع به شانس برای ثروتمند شدن را فزونی بخشید. شاید این موارد به‌ظاهر مهم به نظر نرسد اما پلی شد میان شانس گرایی پیش از انقلاب اسلامی و پس از آن!
این جامعه‌شناس ادامه می‌دهد: مسئولان این امر گمان می‌کردند که به علت تحت کنترل بودن، این پدیده‌ها آسیبی ایجاد نمی‌کنند و یا فروش شانسی‌های کودکانه موضوع مهمی نیست اما در واقع این پدیده‌ها نقش مهمی در دمیدن و شعله‌ور کردن آتشی پنهان در ذهن افراد برای کسب ثروت بادآورده ایفا می‌کرد که نه‌تنها روح شانس گرایی را زنده و موجه نگه می‌داشت بلکه در شکل‌گیری شخصیت کودکان نیز بسیار مؤثر بود.
سلبریتی‌ها و بلاگرهای اینستاگرامی؛ حلقه مفقوده قمارخانه‌های مجازی
او معتقد است که ممنوعیت افتتاح قمارخانه‌ها در ایران پس از انقلاب اسلامی، بساط بسیاری از قماربازان را جمع کرد، از طرفی فعالیت قماربازانی که به قمارخانه‌های پنهان راه داشتند، به علت ترس از غیرقانونی بودن آن و روبرو شدن با افراد خلاف‌کار و خطرناک محدود شده بود اما پس از گسترش فضای مجازی و افزایش استفاده از گوشی‌های هوشمند، قمار و قماربازی در لباسی دیگر به خانه‌های مردم راه یافت و به دنبال آن قمارخانه‌های مجازی به علت حذف درگیری فیزیکی بین افراد و یا مواجهه با قانون، مورد استقبال بسیاری از افراد جامعه با سودای ثروت بادآورده قرار گرفت.
خاورزمینی ادامه می‌دهد: این سفره پهن شده، راه را برای کسانی که از رانت‌های اقتصادی بی‌بهره مانده بودند، هموار کرد تا شانس خود را برای کسب ثروت‌های یک‌شبه بیازمایند و سرخوردگی بخشی از جامعه به‌واسطه انتشار اخبار اختلاس و دزدی، زمینه‌ای برای اعتماد به این سایت‌ها ایجاد و حضور و همکاری بسیاری از سلبریتی‌ها و بلاگرهای اینستاگرامی با آنها، عنصر مفقوده این حلقه را تکمیل کرد.
او با بیان اینکه قمار روحیه کار، کارآفرینی، نوآوری و کسب پول تمیز را از بین می‌برد، می‌گوید: قمار یکی از اعتیادآورترین پدیده‌های موجود است به‌طوری‌که هیچ اعتیادی قادر نیست در عرض چند دقیقه تمام هستی فرد را به یکباره از او بستاند اما قمار این ویژگی خطرناک را دارد و مبتلایان به آن زمانی دست از قمار می‌شکند که دیگر چیزی برای قمار کردن نداشته باشند و در نخستین فرصت و پس از به دست آوردن نخستین امکان برای شرکت در قمار دوباره به آن روی می‌آوردند.
معضلات قمارخانه‌های مجازی
به گفته این جامعه‌شناس، حضور افرادی با سنین متفاوت در قمارخانه‌های مجازی یکی از معضلات این قمارخانه‌هاست و نگرانی از تبعات امنیتی و ناموسی در این زمینه وجود ندارد، از طرفی امکان هک و دسترسی به حساب اشخاص سهل‌تر شده و به علت عدم داشتن مجوز قانونی، نظارت دستگاه‌های سایبری ناظر بر فعالیت‌های اقتصادی در آنها وجود ندارد پس امکان سوءاستفاده در آنها بسیار زیاد خواهد بود.
او با اشاره به برنامه ریزی های الکترونیکی این قمارخانه‌های مجازی که به‌منظور جذب افراد طراحی شده است خاطرنشان می‌کند: تجربه نشان می‌دهد برخی افراد با ورود به قمارخانه‌ها در فضای حقیقی و با مشاهده مکان و افراد قمارباز و بافت‌های نخستین، به ناگاه برای همیشه با قمار و قماربازی خداحافظی می‌کنند اما در مورد قمارخانه‌های مجازی چنین چیزی صدق نمی‌کند.
عدم آگاهی بسیاری از خانواده‌ها از وجود قمارخانه‌های مجازی
این فعال فرهنگی، اجتماعی از عدم آگاهی بسیاری از خانواده‌ها در مورد وجود چنین قمارخانه‌هایی به‌ویژه در دوران خانه‌نشینی به علت شیوع بیماری کرونا خبر می‌دهد و تأکید می‌کند: این خانواده‌ها گمان می‌کنند که فرزندشان در منزل از آسیب‌های اجتماعی در امان است درحالی‌که این آسیب نه‌تنها اجتماعی بلکه روانی و اقتصادی نیز است و نیازمند کنترل هوشمندانه فرزندان در امور مختلف حتی در منزل، نه به شکل و سبک و سیاق سنتی، بلکه با روش‌های جدید و کمک متخصصان علوم تربیتی در این زمینه است.
او یادآور می‌شود: تجربه نشان داده که توضیح علمی این آسیب‌ها بسیار مؤثرتر از نصایح سنتی و حتی نصایحی در قالب‌های مذهبی و توصیه به هنجارهای رسمی جامعه است. در دولت نیز وجود دستگاه‌های نظارتی و رصد فضای مجازی با حساسیت بیشتر، می‌تواند مانع از گسترش قمارخانه‌های مجازی شود چراکه این قمارخانه‌ها منجر به سرقت، اعتیاد، ترویج بزه‌های جنسی، سرقت‌های اینترنتی و در نهایت فقر و هلاکت فرد و خانواده او خواهد شد که همه این عواقب برای حکومت بار اقتصادی، سیاسی و اجتماعی دارد.
رسانه نقشی مهم در پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی ایفا می‌کند
خاورزمینی نقش رسانه‌های عمومی چه در بخش دولتی و چه در بخش خصوصی را بسیار مهم و تأثیرگذار می‌داند و می‌گوید: نقش رسانه در پیشگیری از آسیب‌های خطرناک بازی‌هایی همچون نهنگ آبی و اپلیکیشن جوجو نتایج بسیار خوبی را ایجاد کرد و در شرایط فعلی و با تعطیلی مدارس، نقش رسانه‌ها پررنگ‌تر شده است.
او معتقد است که سینمای هالیوود با تولید فیلم‌هایی مبتنی بر سرقت، جستجوگران طلا و گنج و یا حتی خریداران بلیط‌های بخت‌آزمایی، سبب جلوگیری از بسیاری از آسیب‌ها به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم در جامعه خود شده است به‌طوری‌که در پایان فیلم، کاراکتر موردنظر به همان نقطه‌ای که در ابتدای فیلم قرار داشته، می‌رسد و از هیچ‌یک از امکانات و رفاهیات زندگی بهره‌مند نخواهد شد و از طرفی به‌صورت غیرمستقیم کار و تولید را به‌عنوان تنها راه کسب ثروت به بیننده معرفی می‌کند.
این فعال فرهنگی، اجتماعی خاطرنشان می‌کند: یعنی این رسانه همچنان که در استثمار کشورهای جهان سوم نقش بی‌بدیلی ایفا کرده و توانسته جاده‌صاف‌کن نظام سرمایه‌داری در این کشورها باشد، توانسته به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم از بسیاری از آسیب‌های اجتماعی در جامعه خود جلوگیری کند.