مهشید قاسمی
مهمترین چالشی که جوامع امروزه با آن مواجه هستند پایداری محیط زیست است. ریشه این چالش مصرف بی رویه و بهره برداری بیش از حد از منابع طبیعی می باشد. با افزایش جمعیت نیازمندی جامعه و میزان مصرف کالا و خدمات رو به افزایش است. افزایش تولید و مصرف بی رویه باعث تخریب محیط زیست و بهره برداری و استخراج بی رویه از منابع طبیعی، معادن و ذخایر طبیعی خواهد شد. 
پیشرفت و توسعه امروزه با فرسایش و تخریب محیط زیست همراه بوده است که بدون شک اگر این روند تغییری نکند خسارت های وارد شده به محیط زیست غیر قابل جبران خواهد بود و زندگی همه موجودات زمین رو به نابودی خواهد رفت. یکی از اهداف توسعه پایدار اطمینان از مصرف مسئولانه و پایدار و داشتن الگوهای بهینه تولید است، هدف از مصرف مسئولانه و پایدار، فراهم ساختن زیر ساخت ها و دسترسی به خدمات اولیه برای زندگی بهتر انسان ها است، نتیجه چنین اقدامی پیشرفت برنامه های توسعه، کاهش هزینه های اقتصادی، اجتماعی، تقویت توسعه فرهنگی و کاهش فقر در جامعه خواهد بود.
حفاظت از منابع طبیعی و محیط زیست با پایدار سازی تولید و مصرف یک ضرورت ملی است بنابر تامین امنیت منابع طبیعی و دسترسی عادلانه به منابع طبیعی که به عنوان حقوق عمومی تبدیل شده است. دولت ها سعی بر کنترل و کاهش آلاینده های محیط زیستی دارند اما به دلیل افزایش تولید و مصرف کالاها برای رفع نیازهای روزمره شهروندان و گسترش پسماندهای ناشی از مصرف کالاها، حتی قوانین سخت گیرانه نیز موفقیت چندانی نداشته اند.
دولت ها تصور می کنند اعمال هر گونه کنترل بر تولید پایدار مانع رشد اقتصادی در کشور خواهد شد، بنابراین الگوهای نادرست تولید منجر به اتلاف و از بین رفتن منابع ملی خواهد شد. تولید و مصرف پایدار نه تنها برای حفظ محیط زیست بلکه برای حفظ چرخه و رشد اقتصادی، ایجاد مشاغل جدید، تداوم تولید، امنیت تامین انرژی و ... قابل توجه است.
مصرف مسئولانه و پایدار از جنبه های مهم توسعه پایدار است چرا که رشد اقتصادی در بلند مدت باید سازگار با نیازهای محیط زیستی و اجتماعی شهروندان باشد. توجه شهروندان به میزان خرید و مصرف کالا باید متناسب با تامین نیازهای آنها باشد تا خرید کالاهای غیر ضروری و لوکس، در غیر اینصورت با مصرف بی رویه و عدم توجه به میزان تولید زباله و هدر رفت منابع تولید کننده آن کالا اثرات جبران ناپذیری بر محیط زیست خواهد گذاشت.
آموزش ناکافی و عدم آگاهی مصرف کنندگان کالاها هزینه های اقتصادی و اجتماعی زیادی برای دولت ها خواهد داشت. امروزه مصرف گرایی در بین شهروندان رو به افزایش است و انتظار می روند برای رسیدن به توسعه پایدار آموزش و آگاهی کافی به شهروندان داده شود. بنابراین افزایش آگاهی و سواد محیط زیستی مصرف کنندگان، به عنوان یک متغییر تاثیرگذار بر نوع مصرف شهروندان می باشد که می تواند برخی موانع رسیدن به توسعه پایدار را رفع کند.
شهروندان باید از اثرات بلند مدت کالای مصرفی خود بر محیط زیست و اجتماع توجه کنند و همچنین تولید کنندگان نیز در راستای توسعه پایدار باید ضمانت دهند که کالاهای تولیدی آنها کمترین تخریب را بر محیط زیست داشته باشند و از این طریق مسئولیت اجتماعی و اقتصادی خود را انجام دهند. آموزش و تغییر نگرش و تغییر سبک زندگی منجر به بالا رفتن کیفیت زندگی خواهد شد و توجه به نیازها و آگاهانه خرید کردن، تولید کنندگان را تشویق به تولید به روش های همسو با محیط زیست و پایدار خواهد کرد و اقداماتی همچون تخفیف های مالیاتی و ارایه یارانه برای تولید کالاهای پایدار در مقابل محدودیت ارایه مجوز به تولیدهای ناسازگار با محیط زیست و حذف یارانه های دولتی برای آنها می تواند در اصلاح تولید و مصرف گام موثری باشد.