بزرگنمایی:

تنش‌های سیاسی و اختلافات مذهبی و موضوعات مرتبط با ملی‌گرایی همیشه از چالش‌های اصلی در بسیاری از مسابقات ورزشی در سراسر دنیا بوده است. رابطه ورزش و سیاست سطوح کارکردی مختلفی دارد. بسیاری از ورزش‌ها برای برآوردن نیازهای اجتماعی طراحی‌شده‌اند، از هنرهای رزمی ژاپنی که به‌عنوان وسیله‌ای برای رشد معنوی و نظم اجتماعی شناخته می‌شود تا حضور جنجالی جان کارلوس و تامی اسمیت در مراسم اهدای مدال مسابقات دوی 200 متر بازی‌های المپیک 1968 مکزیکوسیتی که با دستکش و جوراب مشکی و بدون کفش برای اعتراض به نژادپرستی در امریکا بر روی سکو رفتند یا حتی حذف گسترده تیم‌های روسیه در مسابقات مختلف ورزشی در ماه‌های اخیر، همه نشان از اهمیت و جایگاه ورزش در منازعات سیاسی دارد.

مسابقات المپیک همیشه صحنه تعارضات سیاسی بوده است و از سال 1956 تا 1988 عمدتاً این مسابقات تحت تأثیر جنگ سرد بلوک شرق و غرب بود و در دوره‌های مختلف، یک‌طرف این نزاع مسابقات را تحریم کردند؛ اما اوج تنش‌های سیاسی در این مسابقات به وقایع المپیک 1972 مونیخ برمی‌گردد زمانی که یک گروه فلسطینی با گروگان‌گیری ورزشکاران اسرائیلی خواستار آزادی 300 زندانی فلسطینی از زندان‌های اسرائیل شدند. بااین‌وجود میدان ورزش همیشه خشونت‌آمیز نبوده و موارد متعددی می‌توان یافت که به نزدیک شدن ملت‌ها کمک کرده است و دیپلماسی ورزش یکی از ابزارهای قدرت نرم برای تأثیرگذاری غیرمستقیم بر دیگر کشورها بوده است.

در ایران موضوعات سیاسی یکی از چالش‌های اصلی ورزشکاران است، بخصوص بعد از انقلاب 57 این موضوع بسیار پرحاشیه شده است. در قبل از انقلاب مهم‌ترین اتفاق سیاسی ورزش ایران برمی‌گردد به مسابقه فینال فوتبال جام ملت‌های آسیا 1347 در ورزشگاه امجدیه تهران و پیروزی ایران در مقابل تیم فوتبال اسرائیل که با شعارهای سیاسی علیه موشه دایان وزیر جنگ اسراییل همراه شد و فردای آن روز یک دفتر هواپیمایی در تهران توسط تیم اسدالله لاجوردی با بمب منفجر شد.

بعد از انقلاب 57 ورزشکاران به‌طور غیررسمی از مبارزه در مقابل ورزشکاران اسرائیل سر باز زدند و این رویکرد در سال‌های اخیر به خاطر تحریم‌هایی که برای فدراسیون جودوی ایران به وجود آمد بسیار پرهزینه شده است و مسئولان ورزشی با بهانه‌هایی همچون مصدومیت از ورزشکاران می‌خواهند تا از رویارویی با ورزشکاران اسرائیلی سر باز زنند. در مقابل این سیاست حاکمیتی در ایران، ورزش بعد از انقلاب باعث نزدیک‌تر شدن ایران و آمریکا شده است، به‌عنوان‌مثال در مسابقات جام جهانی کشتی 1998 تهران، اولین بار به‌جای آتش زدن پرچم امریکا در خیابان‌های تهران، ورزشگاه آزادی شاهد برافراشته شدن پرچم آمریکا همراه با سرود ملی این کشور برای طلاآوران کشتی آمریکا بود.

سیاست خارجی پرتنش جمهوری اسلامی و نگاه ایدئولوژیک به ورزش در سال‌های اخیر تأثیرات منفی برای ورزش ایران داشته است. به‌عنوان‌مثال روابط ایران و عربستان باعث شده مسابقات فوتبال باشگاهی و ملی همیشه در یک زمین بی‌طرف برگزار شود و یا صحبت‌های علیرضا دبیر علیه دولت آمریکا باعث عدم صدور ویزا تیم ملی کشتی ایران برای حضور در آمریکا شد. علاوه بر این، قوانین پوششی برای بانوان ورزشکار ایرانی شرایط حضور آن‌ها را در مسابقات بین‌المللی بسیار سخت و ناممکن کرده است.

در آخرین مورد از پیامدهای منفی سیاست در ورزش ایران می‌توان به لغو بازی دوستانه فوتبال ایران و کانادا نام برد. تیم‌های ایران و کانادا قرار بود 16 خرداد برای آمدگی بیشتر برای مسابقات فوتبال جام جهانی 2022 قطر در کانادا با یکدیگر روبه‌رو شوند؛ اما از زمانی که این موضوع رسانه‌ای شد انجمن خانواده‌های جان‌باختگان پرواز PS752 همراه با بخشی از دولت کانادا به مخالفت با این مسابقه پرداختند و درنهایت فدراسیون فوتبال کانادا در پیامی توییتری به دلیل شرایط سیاسی مسابقه را لغو کرد و حتی جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا بیان کرده، دعوت از تیم ملی فوتبال ایران برای بازی در ونکوور، ایده خوبی از سوی فدراسیون فوتبال کانادا نبوده است.

باید دید سیاست دوگانه ورزش که مانع رقابت ورزشکاران ایرانی با اسرائیلی می‌شود و از طرفی همین نگاه که بازی دوستانه فوتبال ایران و کانادا را لغو می‌کند چقدر به منفعت جامعه ورزشی ایران خواهد بود! امید است، ورزش که می‌تواند همچون ابزاری قدرتمند در کنار جامعه مدنی به صلح و پیوند فرهنگی بین ملت‌ها کمک کند، برای ایرانیان هم دستاوردهایی فراتر از نتایج مسابقات ورزشی داشته باشد و سیاست‌های ایدئولوژیک از روی ورزش ایران برداشته شود.