بزرگنمایی:

بهمن‌ماه، میعاد پاسداشت فجر است و حوزه هنر نیز از این امر مستثنا نیست، جشنواره‌های فجر را می‌توان بزرگ‌ترین رویدادهای هنری ایران‌زمین در سال‌های پس از انقلاب دانست، به همین بهانه در نوشتار حاضر نگاهی خواهیم داشت به جشنواره بین‌المللی شعر فجر که در چهلمین سال پیروزی انقلاب سیزدهمین سال حیاتش را تجربه می‌کند.
بر طبق آیین‌نامه مصوب 1394 هدف جشنواره فجر جریان سازی ادبی و بالندگی گونه‌های شعر امروز و ایجاد انگیزه و رقابت بین شاعران و درنتیجه تقویت و اعتلای شعر در جمهوری اسلامی ایران است. این جشنواره آثار مکتوب را داوری کرده و نشست‌های شعری در داخل و خارج کشور برگزار می‌کند. هرچند شعر را می‌توان کهن‌ترین هنر ایران‌زمین قلمداد کرد ولی عنوان جشنواره فجر بدون پسوند و پیشوند جشنواره‌هایی نظیر فیلم، تئاتر و موسیقی را در ذهن مخاطب تداعی می‌کند، چراکه جشنواره شعر فجر از عمر کمتری نسبت به سایر جشنواره‌های فجر برخوردار است؛ عمر کوتاه جشنواره شعر فجر را نمی‌توان به بی‌اعتنایی حاکمیت به شعر نسبت داد چراکه هر دو رهبر انقلاب اسلامی به شعر علاقه‌مند بوده و در وادی شعر قلم‌فرسایی کرده‌اند. این مهم بیانگر آن است که شعر در سیاست‌های فرهنگی جمهوری اسلامی همواره از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده است.
شعر فجر_جلوه‌گاه مرزبندی
شوربختانه وقتی از شعر مطلوب و شاعر متعهد سخن به میان می‌آید ناخودآگاه شکاف عمیقی بین شاعران ایجاد می‌شود و یک نوع مرزبندی صورت می‌گیرد، جشنواره شعر فجر جلوه‌گاه این مرزبندی است؛ وجود این نوع نگرش در متولیان و سیاست‌گذاران جشنواره، اهالی قلم را در تقابل و نبردی از پیش تعیین‌شده قرار می‌دهد؛ در یک‌سو شاعرانی هستند که مخالف سیاست‌های جشنواره‌های فرمایشی و مناسبتی هستند و در سمت مقابل شاعرانی که سیاست‌گذاری‌ها و خط‌کشی‌های «شعر جشنواره‌ای» را پذیرفته‌اند و از انبوه امکانات، حمایت‌های مالی، تریبون‌های متعدد، مطبوعات و صداوسیما برخوردارند.
آیا جشنواره شعر فجر نماینده شایسته شعر روزگار ما است؟!
برای پاسخ به این سؤال بهتر است به کارنامه شعر فجر رجوع کنیم. نگاهی به فهرست برگزیدگان جشنواره شعر فجر و همچنین داوران این رویداد ادبی در سال‌های گذشته نشان می‌دهد که گزینش و انتخاب این افراد با شابلونی بیگانه از شایستگی بوده، هرچند در برخی از دوره‌ها عملکرد جشنواره نسبتاً خوب بوده است ولی هیچ‌گاه آن‌طور که می‌بایست موفق عمل نکرده است. مگر می‌شود بزرگ‌ترین رویداد ادبی کشور در جریان باشد و نامی از شفیعی کدکنی در میان نباشد؟! مگر می‌شود جشنواره‌ای قصد کمک به بالندگی گونه‌های شعر امروز را داشته باشد، ولی با بسیاری از این گونه‌ها مخالف باشد؟! وقتی اتاق فکر منحصراً در اختیار تفکری خاص باشد شاهد حضور همه صداهای شعر معاصر در شعر فجر نخواهیم بود و بدین‌سان به گمان من شعر فجر به اهداف خود نرسیده و با این روند راهی جز به ترکستان نخواهد برد.
مرور جشنواره فجر، تقابل بیم و امید
مرور جشنواره نهم شعر فجر که دبیر جشنواره سخن از دعوت یدالله رؤیایی به میان آورد، هرچند سیلی از انتقادات را به همراه داشت - حتی عده‌ای در مصاحبه‌ها و یادداشت‌هایشان رؤیایی را شاعری ملحد و فراری نامیدند - ولی بارقه‌های امید را همچنان روشن نگه می‌دارد که در سال‌های پیش رو شعر فجر بستری را برای حضور همه صداهای شعر امروز فراهم کند؛ مرور مواضع متولیان جشنواره که هر نوع اندیشه‌ای را جز اندیشه مقبول خودشان نهی می‌کنند، بیم تنگ‌تر شدن عرصه برای صداهای شعر امروز را کماکان زنده نگه می‌دارد.