سرمقاله

تابستان امسال و در میان هزاران خبر ریزودرشتی که در رسانه‌های مختلف انتشار یافت، خبر پیشنهادات فرهنگستان علوم ایران برای تدوین برنامه هفتم توسعه جایگاهی پیدا نکرد و افراد زیادی به آن نپرداخت.

هفته گذشته مهدی تاج به ریاست فدراسیون فوتبال ایران رسید. ریاست فدراسیون فوتبال توسط مجمعی ۸۷ نفره از مسئولین و اهالی فوتبال ایران انتخاب می‌شود و طبق مقررات فیفا نهادهای حاکمیتی و دولتی به‌طور مستقیم دخالتی در آن ندارند. در این انتخابات مهدی تاج از این مجمع رأی اکثریت (۵۰ رأی) را دریافت کرد.

“نزدیک چشمه‌ای در دل کوهسار الوند در صف ایستاده‌ام، خنکای هوا زیرپوستم می‌رود و مختصر لرزی بر اندامم می‌نشیند، چه هوای دلپذیری است و چه روزگار خوشی. احتمالاً تا ساعتی دیگر نوبت من می‌شود و بعدش می‌توانم طلوع آفتاب را از فراز دره‌های کوهستان ببینم.”

هفته گذشته و بعد از سال‌ها و حتی دهه‌ها فعالیت فعالین محیط‌زیستی و حقوق بشری نهایتاً حق داشتن یک محیط‌زیست سالم و پایدار به مجموعه حقوق بنیادین بشر اضافه شد.

تفسیرهای قانون اساسی از سوی این نهاد و نظارت شورای نگهبان بر انتخابات های مختلف و انطباق قوانین مصوب مجلس با قانون اساسی و اصول شرعی اسلام مورد بررسی قرار می گیرد.

هفته گذشته و بعد از حدود سه ماه بلاتکلیفی، استعفای محمدباقرخرمشاد از معاونت سیاسی وزارت کشور پذیرفته شد و محمدرضا غلامرضا جایگزین ایشان شد. نه سابقه اجرایی و نه سابقه آکادمیکی از ایشان در روزهای اول در دسترس نبود تا مشخص شد وی مسئولیت‌هایی در سپاه قدس و وزارت اطلاعات داشته است؛ و ازاین‌رو ردی از ایشان در فضای مجازی مشاهده نمی‌شود.

حدوداً یک ماه پیش بوریس جانسون نخست‌وزیر بریتانیا با ۲۱۱ رأی در مقابل ۱۴۸ رأی توانست برای یک سال دیگر در سمت نخست‌وزیری و رهبری حزب محافظه‌کار ابقا شود؛ اما نکته مهم این رأی اعتماد ۵۹ درصدی این است که تنها هم‌حزبی‌های بوریس جانسون در این رویداد شرکت کردند. درواقع، اعضای حزب محافظه‌کار که اکثریت را در پارلمان در اختیاردارند به خاطر رسوایی‌های متعدد بوریس جانسون برای برگزاری مهمانی‌هایی متعدد در دوران کرونا در محل دفتر نخست‌وزیر که به پارتی گیت معروف شده است او را فراخواندند، به‌شدت در مقابل رسانه‌ها بازخواست کردند و برای ماندن دوباره بوریس جانسون در رأس قدرت حزب محافظه‌کار و سمت نخست‌وزیری، در داخل خود حزب دوباره رأی‌گیری کردند.

در کنار ده ها دستور و گزارش در برنامه این هفته مجلس مایل هستیم در سرمقاله این شماره نشریه اراده ملت توجه شما را به سه گزارش جلب نمائیم تا مشخص شود نمایندگان معزز مجلس در راستای دفاع از منافع ملت به چه اموری مشغولند.

در زمان جنبش مشروطیت مجلس شورای ملی تشکیل شد تا صدای مردم در مقابل حاکمیت باشد و به‌نوعی حاکمیت تحت لوای اراده مردم قرار گیرد. در مجلس اول مشروطه شاهد حضور نمایندگانی از اقشار و اصناف و شهرهای مختلف هستیم و ایشان صدای رسا مردم در برابر قدرت شاه و دربار بودند. این مجلس ایجاد شد تا دیگر ضرورتی نباشد که مردم بست بنشینند، تلگرام روانه کنند، به مراجع متوسل شوند، انجمن مخفی و کارگروه مجازات راه بیندازند و متحصن گردند. مجلس که ملی باشد صدای واقعی مردم را به سایر بخش‌های حکومت منعکس می‌کند. اما متأسفانه عمر این مجلس‌های واقعی کوتاه بود و خیلی زود با مجلس‌هایی روبرو شدیم که کمترین دغدغه‌شان مردم و خواست مردم بود و نتیجه آن شد که همگان دیدیم.

صاحب‌نظران و اندیشمندانی که به دنبال جامعه سالم، به لحاظ شاخصه‌ای دموکراتیک هستند، به‌خوبی دریافته‌اند که شهروندان یک جامعه، در بیان آراء و افکار و عقاید باید آزاد باشند؛ و این آزادی عقاید، بخش غیره قابل‌انکار حیات اجتماعی و سیاسی شهروندان را تشکیل می‌دهد. شهروندان باید از این حق طبیعی اجتماعی - سیاسی، استفاده برده و نیروی خلاقه ذهنی خود را برای بهبود وضعیت جامعه پرورش و از تراوش‌ها فکری و عقلانی خود در جهت این مهم به نفع جامع استفاده ببرند و رسانه‌ها بهترین ابزار برای استیفای این حق طبیعی هستند.

در روزهای گذشته ماجرای سفر اعضاء خانواده محمدباقر قالیباف برای خرید به ترکیه سهم وسیعی در اخبار سیاسی داخل کشور داشت. به این موضوع از زاویه‌های مختلف پرداخته شد که هرکدام در جای خود مهم است.

قطعاً در کنار آزادی بیان، انتخابات آزاد و اقتصاد پویا موضوع تغییرات اقلیمی باید در گفتمان احزاب سیاسی و رهبران سیاسی ایران قرار بگیرد و در آینده اگر انتخابات برابری در کشور برگزار شد، شاهد این باشیم افکار عمومی نسبت به تغییرات اقلیمی حساس باشد و سیاستمداران برای مقابله با این پدیده راهکار و برنامه داشته باشند.

سال گذشته شوراها میراث‌دار بودجه به‌جامانده از شوراهای قبلی بودند. امسال درواقع اولین سالی است که منتخبین شوراها می‌توانند بر اساس بودجه و برنامه‌ریزی که خودشان انجام داده‌اند به رتق‌ و فتق امور بپردازند؛ لذا انتظار پربیراهی از ایشان نخواهد بود که این به قدرت رسیدگان آنچه در چنته دارند در سال جدید رو کنند.

سال ۱۴۰۰ با تمام فراز و نشیب‌هایش به پایان رسید و اکنون با ده‌ها بیم و امید در آستانه سال جدید ایستاده‌ایم. در سال گذشته مسائل و اتفاقات بسیاری افتاد؛ بعضی امید را در دل ما همچنان برافروخته نگاه داشت و بعضی ما را بیم‌ناک کرد.

بحث‌وبررسی روی فرایندهای توسعه‌ای مخصوصاً از نوع پایدار آن‌یکی از حوزه‌های بسیار موردتوجه مجامع سیاسی در سطح جهان هست. البته باید به‌خاطر داشت که این تمایل در بین ممالک و مجامع سیاسی فعال در آنها با تفاوت‌هایی عینیت می‌یابد

شاغلین اصناف مختلف از چند منظر نسبت به حقوق و مزایا و دریافتی خویش میتوانند معترض باشند: منظر اول تامین معیشت حداقلی برای یک زندگی آبرومند است. (نه در حد بخور و نمیر) منظر دوم در مقایسه با میزان و سختی کاری است که ایشان انجام میدهند. در منظر سوم ایشان میزان تخصصی بودن و مدت زمانی را که صرف رسیدن به این جایگاه مهارتی کرده اند را مبنا قرار میدهند. و از منظری دیگر در مقایسه با همتایان داخلی یا خارجی خویش انتظار دریافتی بالاتر از وضع موجود را دارند.

ساختار سیاسی کنونی ایران احزاب را بر سر یک دوراهی قرار داده است و ظاهرا فعالین سیاسی و حزبی هر کدام از این دو راه را بروند به سر منزل مقصود نمیرسند. از طرفی همه کسانی که کوچکترین مطالعه ای در زمینه سیاست مدرن داشته اند یا ارتباطی با ساختارهای سیاسی داشته اند، میدانند که وجود و حضور احزاب، پایه و اساس نظام های سیاسی مدرن است

انتخابات دور ششم شوراهای اسلامی شهر و روستا در شرایطی شروع شد که مردم علاقه چندانی به حضور در این فرایند از خود نشان ندادند. نه در بین نامزدها چهره‌های برجسته و توانمند چندانی دیده شد و نه رأی‌دهندگان استقبال زیادی از این انتخابات کردند. جدا از این در بین نامزدها نیز برنامه و طرح‌های قابل‌توجه و ساختارمندی مشاهده نشد و نامزدها به تعدادی شعار پیش‌پاافتاده و قالبی بسنده کردند و عملاً با این وضعیت شوراها در حال رفتن به محاق هستند.

طبیعی است که تصور کنیم موضوع آسیب‌شناسی اصلاحات ازآن‌رو که خواست و میل قلبی اکثریت جامعه بوده چقدر واجد اهمیت است. ازاین‌رو در موضوع آسیب‌شناسی مطالب بسیاری و از زوایای مختلفی در مطبوعات درج شده است که به‌جا و موقع خود قابل‌تأمل و توجه بوده و قطعاً به کار می‌آیند. تا آنجا که به خاطر داریم بعضی از این مطالب از منظر نظری هم به بحث پرداخته‌اند اما در رویکرد تئوریک به‌جز چند مطلب قابل‌تأمل که البته موضوع و محوریت بحثشان آسیب‌شناسی نبوده بلکه به ریشه‌ها و عوامل پیدایی دوم خرداد و جریان اصلاح‌طلبی منعطف بوده‌اند و از آن میان هم تنها مطلبی که در راستای گفتمان دوم خرداد بوده و مبتنی بر تحلیل گفتمانی، کتاب جادوی گفتار دکتر کاشی است. اغلب مطالب نوشته‌شده در فضای تنفسی و در درون گفتمان اصلاحات صورت گرفته، از منطق اصلاحات پی روی نموده و نمی‌توان برای برون‌رفت از این وضعیت به آن‌ها متوسل شد. بریدن از فضا و شکستن قالب‌های منطق اصلاح‌طلبی و نگرش فرا گفتمانی از ضرورت‌های بحث آسیب‌شناسی است چراکه آنچه در فضای اصلاح‌طلبی نوشته می‌شود درواقع تمجید و تعریف است گرچه ظاهری نقادانه و حتی پرخاشگرانه داشته باشد. علی‌ای‌حال بعد از گذشت حدود ده سال از پدیده دوم خرداد و شکل‌گیری گفتمان اصلاح‌طلبی نیازمند نگرش تئوریک و نیز معرفتی به گفتمان دوم خرداد هستیم. کاری که لازمه آن همان‌طور که قبلاً اشاره شد، برون آمدن از فضای اصلاح‌طلبی و نگرشی از بیرون به آن است. در شماره قبل واژه‌های اصلاحات و جنبش و مطالبات و مفهوم آن در بحث تبیین و ضمن پاسخ به این سؤال که چرا عده‌ای واژه اصلاحات را به کار می‌برند و عده‌ای نگرش جنبشی دارند؟ مطالبات از نگاه حکومت طبقه بندی و مورد تحلیل قرار گرفت.

سرویس سیاسی- به نقل از آرمان: بیش از دو دهه از تولد جریان اصلاحات می‌گذرد و اصلاح‌طلبان در این ۲۰ سال توانسته‌اند با تمام فراز و نشیب‌ها کنش فعال و موفقی را در مقاطع مختلف انتخاباتی تجربه کنند. چه در ۸ سال دولت اصلاحات که دولت، مجلس و شوراها به‌تناوب در اختیار اصلاح‌طلبان بود و چه پس‌ازآن که از میانه‌های دهه ۸۰ تا اوایل دهه ۹۰ کج‌دار و مریز در حاشیه سیاست ایران قدم برمی‌داشتند، اصلاح‌طلبان مطالبات مردم را از سر نینداختند، اما مسأله ‌ای که سال‌هاست اصلاح‌طلبان را آزار می‌دهد و موجب شده که بسیاری از فعالان سیاسی اصلاح‌طلب نسبت به آن واکنش نشان دهند نقد درون گفتمانی است. نقد درون گفتمانی مسأله ‌ای بسیار حساس در این جریان است چراکه می‌تواند موجب پویایی و بالندگی هر چه بیشتر این جریان شود و آن را از دگماتیسم و خودمحوری چه به‌صورت حزبی و چه به‌صورت فردی رهایی بخشد. بر همین اساس اگر اصلاح‌طلبان پس از سال‌های ۹۴ و ۹۶ به نظارت و نقد عملکرد فراکسیون امید مجلس و شورای شهر می‌پرداختند امروز با انبوهی از پرسش‌ها مواجه نبودند. بسیاری شورای عالی سیاستگذاری را در این مسأله مقصر می‌دانند و برخی چند قدم جلوتر اساساً خود شورای عالی را معضلی در این مسأله می‌بینند. ۸ ماه تا انتخابات مجلس باقی است و اگر اصلاح‌طلبان می‌خواهند بازهم موفقیتی بیافرینند باید این مسائل و مشکلات درون جریانی را هر چه سریع‌تر حل‌وفصل کنند. برای بررسی شرایط اصلاح‌طلبان در فرصت مانده تا انتخابات، نقد درون‌گفتمانی و تحزب‌گرایی در جریان اصلاحات، «آرمان» با احمد حکیمی‌پور دبیرکل حزب اراده ملت و عضو سابق شورای شهر تهران به گفت‌وگو پرداخته است که می‌خوانید.

دوستان تا بدین جای کار و در تلاش برای تأکید گذاردن روی این ادعا که اصلاح‌طلبی را در ایران نمی‌توان در قالب و قاموس حزب معرفی کرد به این شاخص‌های تا حدودی کمی اشاره کردیم که فعالیت حزبی عملاً باید دارای شاخص‌های ۱- تشکیلات پایداری فعالیت حزبی را تحت تولیت بگیرد / ۲- تشکل و یا حزب باید محل ثابتی داشته باشد / ۳- اراده رهبران ملی و مذهبی آن بر کسب قدرت استوار باشد / ۴- حزب با ابزار انتخابات به دنبال کسب و جلب حمایت عمومی باشد و با ارائه تکمله‌ای بر هریک از این موازین بیان داشتیم که دریک اشل عملی و قابل‌اثبات و آن‌هم در سطح کلان ملی اصلاح‌طلبان برای ایجاد هیچ‌یک از این شاخص‌ها تلاش سازمان‌یافته و مستمری نداشته‌اند.