بزرگنمایی:

اراده ملت، فائزه صدر: حسین امیر عبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران در حاشیه نشستی که در اردن داشت با جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا دیدار کرد و موافقتشان را در مورد "برداشتن گام‌های نهایی توافق" در توییتی اعلام کرد. جوزف بورل نیز در یادداشتی در ارتباط با سفرش نوشت: من به‌عنوان هماهنگ‌کننده، به کار در جهت اجرای برجام بر اساس نتایج مذاکرات وین ادامه می‌دهم. گمانه‌زنی‌ها در مورد شروع گفت‌وگوهای برجامی بین طرفین، وقتی جدی شد که رابرت مالی، نماینده ویژه ایالات متحده آمریکا در امور ایران هم اعلام کرد: ما هنوز به دیپلماسی اعتقاد داریم و معتقدیم که با وجود هر اتفاقی که در چند ماه گذشته افتاده است، همچنان بهترین راهکار برای اینکه ایران به سلاح هسته‌ای دست پیدا نکند، توافق هسته‌ای است. ما آماده‌ایم که به این دیپلماسی ادامه دهیم. باتوجه‌به تجربه دور قبلی گفت‌وگوها به نظر نمی‌رسد توافقی که طرفین را راضی کند در دسترس باشد به‌ویژه که شرایط ایران از آخرین دور مذاکرات تاکنون تغییر کرده است. سؤال این است که تمایل طرفین برجام به شروع گفت‌وگوها باتوجه‌ به قابل‌پیش‌بینی بودن نتیجه با چه انگیزه‌ای انجام می‌شود. اراده ملت در گفت‌وگویی با فریدون مجلسی، دیپلمات پیشین و تحلیلگر سیاسی به بررسی این موضوع پرداخته که در ادامه می‌خوانید:

اظهارنظر اخیر وزیر امور خارجه و تنی چند از مقامات غربی گمانه‌زنی‌ها درباره ازسرگیری مذاکرات را تقویت می‌کند. آیا ایران خواهان توافق به هر قیمتی است یا همچنان شروط، توافق را غیرممکن خواهد کرد؟
این روزها لابه‌لای سخنان دولتمردان از موافقت با توافق، و استقبال از مذاکرات می‌شنویم. هم زمان می‌شنویم که رفتار غرب را در قبال توافق محکوم می‌کنند و آن را منصفانه نمی‌دانند. حرف از تمایل به گفت‌وگو و مذاکره زده می‌شود؛ ولی عمل، چیزی دیگری را نشان می‌دهد. رفتارها در مسیر تفاهم و توافق نیست. مشخص است که حاکمیت هنوز توافق با غرب را راهکاری اصولی برای حل مشکلات عدیده کشور نمی‌داند و همچنان نسبت به توافق با غرب، خوش‌بین نیست.
من معتقدم آقایانی که از آغاز با برجام مخالف بودند، آن‌قدر بر مسیر احیای برجام سنگ‌اندازی کرده‌اند که دیگر شرایط از احیاپذیری عبور کرده است. طیف حاکم بر ایران به بازگشت کشور در عرصه بین‌الملل و حضور متعارف ایران در جهان تمایل جدی نشان نمی‌دهد. حال چه این روند با توافق برجام حاصل شود و چه با هر تفاهم دیگری باشد، این طیف ثابت کرده مایل نیست ایران با جهان و به‌ویژه با غرب در ارتباط باشد.
آزموده را چند بار باید آزمود؟! این طیف تندرو در خصوص برجام، انگیزه‌های خود را بارها به نمایش گذاشته است. مخالفت آن‌ها با برجام ریشه‌دار است. چهاردهه، نوعی تمایل به انزوا و نزاع با باقی جهان در رفتارها و تصمیمات این گروه دیده شده است؛ ازاین‌رو باید در صحبت‌هایی که در مورد بازگشت به برجام و رفع موانع و برطرف‌کردن سو تفاهم‌ها صورت می‌گیرد، معنایی دیگر را جست‌وجو کرد.

دولت از خلال شروع مذاکراتی که توافقی به همراه ندارد، چه هدفی را دنبال می‌کند؟ انگیزه حاکمیت از ورود به جریان گفت‌وگوهای بی‌نتیجه چیست؟
دولت سعی دارد برای فرار از زیر بار مسئولیت، مشکلات فعلی کشور را بر دوش تحریم بار کند؛ ازاین‌رو حرکت ظاهری به سمت احیای برجام شیوه‌ای است تا به جامعه گفته شود دولت سعی خود را کرد؛ ولی در نهایت غرب و آمریکا مانع از احیای توافق شدند.
من بر این باور هستم که آقایان پای نظری که در خصوص جهان ‌بین الملل و غرب دارند، ایستاده‌اند و به هر قیمتی مقاومت خواهند کرد ولو که سال‌ها است از کشور و ملت هزینه می‌کنند تا دنیا خود را با این طیف تندرو تطبیق دهد.
منطق جهان این است که ایران کشوری در میان دویست کشور دیگر جهان است که یک درصد جمعیت و یک درصد خاک جهان را در اختیار دارد و برای توسعه امکاناتی بیش از امکانات یک‌درصدی داشته ولی نخواسته از آن ظرفیت‌ها استفاده کند. دنیا خود را با این یک درصد تطبیق نخواهد داد؛ بلکه ایران به تطبیق با دنیا نیاز دارد. منطق گفت‌وگوی ایران و جهان این است.
ایران طی این سال‌ها صدها میلیارد دلار زیان‌دیده است که هیچ غارتگر و استعمارگری نمی‌توانست چنین صدمه‌ای به کشور بزند. اما لجاجت طیفی تندرو و اختلافات جناح‌های داخلی ایران را متحمل چنین زیانی کرد.
کشور جز چند گروه متحد مثل حماس و حزب‌الله و گروه حاکم بر یمن جنوبی، دولت حامی ندارد؛ ازاین‌رو ورود ایران به مسیر داشتن روابط متعارف با دنیا با ناهمواری‌ها و پیچیدگی‌هایی همراه است.
اگر اقتصاد کشور با مشکل عدم دسترسی به مبادلات بین‌المللی روبرو است و شهروند ایرانی نسبت به کاسته‌شدن ارزش پاسپورتش گله‌مند است، اینها مواردی نیست که برای تندروها قابل‌درک باشد.
اِف اِی تی اف به معنی دستورالعمل‌هایی در بانکداری بین‌المللی که کشورها را از تراکنش‌های حامی تروریست منع می‌کند و سال‌ها است توسط کشورهای دنیا پذیرفته شده است و کشورها خود را با این قوانین مترقی وفق می‌دهند در ایران مغفول مانده است و جمهوری اسلامی هرگز زیر بار پذیرش چنین پروتکل‌های اصولی نرفته است. 
با چنین روحیه‌ای ایران چگونه ادعا می‌کند که می‌خواهد به برجام بپیوندد؟ زیرا معنای پذیرش برجام، پذیرش پروتکل‌های بین‌المللی خاصی است که روحیه جمهوری اسلامی ایران نشان داده رابطه خوبی با انضباط بین‌المللی ندارد. سوابقی که از ایران می‌بینیم من را در پذیرش این مطالب که ایران خواهان توافق است به تردید می‌اندازد.

چرا طرفین ایران در مذاکرات برجام با علم به اینکه ایران تمایلی به توافق ندارد باز هم به سمت مذاکرات می‌روند؟
اروپا و آمریکا روحیه جمهوری اسلامی را می‌شناسند. اگر امکان مذاکرات هنوز وجود دارد به این دلیل است که هیچ‌کدام نمی‌خواهند مسئولیت خاتمه‌دادن به گفت‌وگوها را بپذیرند.
اعلام آمادگی در کشورهای مقابل ایران هم پیامی به ایرانیان است که ما برای حصول توافق در برجامی که می‌تواند نجات‌دهنده شما باشد آماده‌ایم و برجامی که منتفی خواهد شد، تقصیر ما نیست.
اقدامات خطرناکی که برای براندازی در سایر کشورها انجام شد، تجارب خوبی برای غرب به همراه نداشت. حذف ملاعمر، صدام حسین، قذافی و میلوشویچ در یوگسلاوی برای غرب هزینه داشت. از آماده‌کردن افکار عمومی و فراهم‌آوردن زمینه‌های داخلی در این کشورها تا اجرای عملیات براندازی و عواقب برای غرب پرهزینه بود و بعضاً همچنان درگیر تبعاتش هستند؛ ازاین‌رو در مورد ایران نگرانی و تردید در خصوص تکرار آن سناریو ها برای غرب وجود دارد و به دنبال روش‌های دیگر و کم‌هزینه‌تری هستند.

فائزه صدر