بزرگنمایی:

 علل تشکیل حزب
اما دقیقاً به همان دلیلی که گفته شد، حماسه دوم خرداد منجر به تحول کیفی در این کشور شد، می‌پردازیم به ارائه پاسخ به اینکه چر اما به فکر راه انداختن حزب افتاده‌ایم و درصدد هستیم تا دست به ایجاد و انجام یک حرکت جمعی در قالب «حزب اراده ملت ایران» بزنیم. مؤسسین حزب که درواقع بانی این حرکت محسوب می‌شوند، از دوران دانشجویی در این فکر بودند که چرا کار سیاسی و حزبی در کشور ما شکل نگرفته است؟ چرا توسعه سیاسی به نتیجه نرسیده است؟ و چراهای دیگر که دغدغه‌های ما را تشکیل می‌داد. مجموعه دوستانی که عمدتاً در دانشگاه تهران هم تحصیلات سیاسی می‌کردند و هم خودشان در کار سیاست عملی بودند و در متن حوادث و مسائل سیاسی و اجتماعی کشورمان در دهه اول و دوم انقلاب قرار داشتند.
این بحث‌ها به دلایلی در دهه 70 و حتی قبل از آن بین دوستان مطرح بود و حتی اساسنامه و مرامنامه موجود حاصل بحث‌های مربوط به سال‌های 72 و 73 است. اما شرایط جامعه اجازه نمی‌داد از حد بحث‌های نظری فراتر برویم و نتیجه صدها ساعت جلسات مداوم و منظم و جمع‌بندی دموکراتیک آن یکی همین اساسنامه و مرامنامه پیش روی شماست که البته با توجه به شرایط جامعه اصلاحاتی در آن در حال انجام است. تا دوم خرداد بالاخره نگرانی‌هایی وجود داشت و هزینه کار سیاسی بسیار سنگین می‌نمود، لذا در شرایط بیم و امید بحث‌ها انجام می‌شد و به‌پیش می‌رفت و بدون اینکه دست به ریسکی بزنیم، بیشتر در کار تکمیل مبانی نظری بودیم. یک هیئت اجرایی موقت دوساله انتخاب گردیده بود که برخی از کارها ازجمله ثبت قانونی حزب را دنبال می‌کرد که عمر آن سال گذشته به پایان رسید.
از ابتدای سال جاری اولین کنگره حزب بر اساس اساسنامه و نظامنامه حزب برگزار و انتخابات دموکراتیک انجام و به‌تدریج ارکان اجرایی و کمیته‌های مختلف حزب شکل گرفت و تاکنون بانظم و دقت مناسب علیرغم امکانات ناچیز و فقط با تکیه بر توان و اراده خلل‌ناپذیر تک‌تک اعضاء و مرتبطین، طبق برنامه اعلام‌شده در کنگره اول به‌پیش می‌رویم و کنگره دوم نیز در اواخر آبان ماه برگزار خواهد شد که گزارش کار کامل و دقیق کمیته‌ها و بخش‌های مختلف حزب ارائه خواهد گردید. اما چرا ما دوم خرداد را تحول می‌دانیم و با تکیه بر این برداشت با امید فراوان در راهی که انتخاب کرده‌ایم گام برمی‌داریم؟ تا دوم خرداد 1376، حاکمیت در کشورمان ادامه همان وضعیت قبلی یعنی حکومت اقتدارگرا و آمرانه و یک تاز بود. هرچند با پیروزی انقلاب اسلامی شکل نظام از حالت استبداد فردی خارج و به‌صورت نظام جمهوری درآمده بود.
ولی مناسبات حاکم در رابطه بین حاکمیت و مردم تغییری درخور یک نظام جمهوری نکرده بود. رابطه یک‌طرفه و آمرانه بود و به‌هیچ‌وجه از رابطه عادلانه بین دولت و شهروندان خبری نبود. در این خصوص نباید دنبال مقصر خاصی بگردیم و عیب و ایراد را به گردن این یا آن گروه یا شخص بیندازیم، بلکه این حالت دقیقاً ادامه منطقی حاکمیت استبدادی شرقی و تداوم بیماری تاریخی بود که علیرغم انجام دو انقلاب مهم مشروطیت و انقلاب اسلامی، هنوز آثار ریشه‌دار تاریخی و سنتی آن از پیکره نظام اجتماعی و حکومتی ما از بین نرفته بود و سازوکار مردم‌سالاری که لازمه نظام جمهوری است عملی نشده بود. باید منتظر نتایج آن‌همه تغییرات کمی ذکرشده می‌بودیم تا منجر به تحول کیفی در جامعه باشیم. انتخابات دوم خرداد بهانه مناسب چنین تحولی بود، بقول خود آقای خاتمی، تحول دوم خرداد و تداوم آن امری اجتناب‌ناپذیر بوده و هست و ایشان خود مولود دوم خرداد هستند نه مولّد آن.