بزرگنمایی:

افشی فرهانچی

در یادداشت “پایشی بر گرجستان – 1:  نگاهی کوتاه و ساده به وضعیت احزاب سیاسی در گرجستان” به این موضوع اشاره شد که سپهر سیاسی گرجستان را سه مسأله اصلی شکل میدهد: یکی تعیین تکلیف دو منطقه مستقل شده، دیگری برنامه پیوستن به اتحادیه اروپا و نهایتا میزان آزادی‌های مدنی. علاوه بر این مسائل بحث‌های اقتصادی نیز همواره مهم‌ترین مسأله دولت‌ها منجمله دولت مستقر گرجستان در زمینه توسعه بوده است. اکنون و با نزدیک شدن به انعقاد قرارداد صلح بین آذربایجان و ارمنستان بحث کریدورها نیز به مسائل مهم این کشور اضافه شده است.
بعد از تنش‌های رخ داده بین گرجستان و اتحادیه اروپا در سال گذشته و تعلیق فرایند عضویت این کشور در اتحادیه اروپا تا سال 2028 و اجماع بروکسل دال بر عدم ارتباط بین این کشور با مجموعه اتحادیه اروپا بتدریج یخ‌ها در حال آب‌شدن است و در چند ماه گذشته گرجستان با دو کشور مجارستان و ایتالیا روابط صمیمانه‌تری را برقرار کرده است. 
در رابطه با مجارستان تاکید بر ارزش‌های مشترک محافظه‌کارانه و حمایت از کلیسا، سنگ‌بنای این ارتباط شده‌اند. گرچه مشارکت در چند پروژه مشترک اقتصادی نیز عامل بسیار مهمی در این بین بوده است، خصوصا پروژه خط انتقال برق آذربایجان، گرجستان، رومانی و بلغارستان. باید توجه نمود که بلغارستان، نسبت به سایر کشورهای اروپائی، موضعی نزدیک‌تر به‌مواضع روسیه را در اتحادیه اروپا دارد.
در مورد ایتالیا نیز افتتاح کنسولگری جدید گرجستان در میلان گرچه تا حدودی در بستر ارتباطات شخصی صورت گرفته است ولی سد روابط با کشورهای بزرگ اتحادیه اروپا را شکسته است.
در مرداد ماه رزمایش مشترک ده کشور ناتو در کشور گرجستان، بر ارتباطات نسبی این کشور با این اتحادیه نظامی صحه گذاشت. در این مانور نظامی بیش از دو هزار نیروی نظامی از 10 کشور، از جمله آلمان، رومانی، لهستان، اوکراین و مولداوی مشارکت داشتند.
ارتباط با ترکیه نیز ابعاد وسیع‌تری یافته است. هم در بحث توریسم و هم در بحث انتقال انرژی و بار طرح‌های مشترک زیادی بین دو کشور وجود دارد. مشارکت در چند طرح استراتژیک از جمله پروژه‌های خط لوله نفت باکو-تفلیس-جیحان، خط لوله گاز باکو-تفلیس-ارزروم و راه‌آهن باکو-تفلیس-قارص نمونه‌های مهمی از همکاری بین این دو کشور است. در سال 2024 میلادی، 1.4 میلیون گردشگر گرجی از ترکیه و 343 هزار گردشگر ترک از گرجستان بازدید کرده‌اند و ترکیه دومین مقصد بزرگ گردشگری برای گرجستان است. همچنین رابطه خواهرخواندگی بین 16 شهر ترکیه و گرجستان امضا شده که در توسعه روابط گردشگری موثر بوده است.
 در مورد ترکیه علی‌رغم گسترش روابط، نگرانی‌هایی در مورد نفوذ فرهنگی و اقتصادی ترکیه در منطقه نیمه خودمختار آجارستان (به مرکزیت باتومی) با اقلیت بسیار بزرگ ترک وجود دارد و طبعا با تضعیف دولت مرکزی در گرجستان این منطقه پتانسیل این را دارد که نقش مستقل‌تری را برای خود تعریف نماید.
صلح قریب‌الوقوع بین ارمنستان و آذربایجان می‌تواند اهمیت کریدورهایی که از گرجستان می‌گذرند را کاهش دهد و کریدور زنگزور (ترامپ) جایگزین به صرفه‌تری برای ترکیه خواهد بود لذا گرجستان مجبور است در فرصت باقی مانده امتیازات بیشتری را به دو کشور همسایه خود ارائه کند تا بتواند از موهبت وجود کریدورهای نفتی و گازی بهره‌مند گردد.

ادامه تبعات جنگ 2008 با مناطق خودمختار و روسیه
در هفدهمین سالگرد جنگ اوت 2008، ایراکلی کوباخیدزه، نخست‌وزیر گرجستان، بار دیگر ادعای خود مبنی بر اینکه جنگ توسط میخائیل ساکاشویلی، رئیس‌جمهور وقت گرجستان، تحریک شده بود را تکرار کرد، اما این بار با افزودن لایه‌ای جدید، مدعی شد که «دولت پنهان» به ساکاشویلی دستور این کار را داده بود. این سخنان نقش مسکو در تحریک دو منطقه خودمختار با جمعیت اکثریت روس‌تبار را کم رنگ میکند و طبیعی است که مورد استقبال روسیه قرار خواهد گرفت. در همین رابطه وزارت خارجه روسیه با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که از جمله اولویت‌های اصلی در فرآیند مذاکرات، انعقاد یک توافق‌نامه الزام‌آور حقوقی در مورد عدم استفاده گرجستان از زور علیه آبخازیا و اوستیای جنوبی است. در حالی که دادگاه حقوق بشر اروپا در سال 2021 حکم داد که روسیه پس از جنگ اوت 2008، «کنترل مؤثر» بر آبخازیا و اوستیای جنوبی داشته و مسکو را به دلیل نقض چندین ماده از کنوانسیون اروپایی حقوق بشر در ارتباط با این جنگ، مقصر شناخته بود.
در شرایط فعلی، دولت گرجستان نه این توان را دارد که مشابه آذربایجان با نیروی نظامی تکلیف این دو منطقه را حل کند، و نه تمایل دارد مشابه اوکراین وارد درگیری نظامی نامحدود و پرهزینه با روسیه به پشتوانه غرب شود. جدایی این دو منطقه خودمختار (اوستیای جنوبی با 100 هزار نفر جمعیت و آبخازیا با 250 هزار نفر جمعیت) هر چه بیشتر طول بکشد امکان پیوستن مجدد ایشان به گرجستان کم‌رنگ‌تر می‌شود. 
گرجستان درحالی‌که آگاهانه از افتادن در دام اوکرائینی‌شدن شرایط، پرهیز می‌کند ولی عملاً در حال ازدست‌دادن دو منطقه خودمختار خویش است. سیاست‌های زبانی که در سطح گرجستان پیش گرفته شده است نیز به این جدائی کمک می‌کند. 
زبان روسی از سال 2011 رسماً از لیست زبان‌های خارجی اجباری مدارس ابتدایی حذف شد و زبان انگلیسی جایگزین آن شد. تعداد مدارس و مراکزی که زبان روسی در آنها تدریس می‌شود به سرعت در حال کاهش است که بخشی از آن ناشی از فشار دولت و فشار اجتماعی است. زبان روسی در گرجستان امروز دیگر زبان قدرت نیست، بلکه زبان حاشیه است. افول نظام‌مند مراکز آموزشی روسی‌زبان، همراه با سیاست‌گذاری آگاهانه گرجی‌سازی زبانی نشان از چرخش فرهنگی و سیاسی این کشور به سمت اتحادیه اروپا ارائه می‌دهد و این باعث جدائی بیش از بیش این دو منطقه روس‌زبان می‌شود.
در کل دولت فعلی گرجستان تلاش کرده است که همه طرف‌های درگیر در منطقه قفقاز جنوبی را به نوعی راضی نگهدارد تا شاید اگر منفعت ایشان تأمین گردد؛ بتواند هم شرایط اقتصادی خویش را بهبود بخشد و هم از جدا شدن مناطق خودمختار خویش جلوگیری کند و وحدت سرزمینی‌اش را حفظ نماید.