آخرین مطالب

علی مهری -احمد حکیمی پور- رحیم حمزه

آسیب شناسی معرفتی جامعه ی ایرانی (با نگاهی به گفتمان اصلاح طلبی) گفتمان مسلط جامعه ایرانی و استبداد گزارش

آسیب شناسی معرفتی جامعه ی ایرانی (با نگاهی به گفتمان اصلاح طلبی) گفتمان مسلط جامعه ایرانی و استبداد

  بزرگنمایی:

قبل از اشاره به چیستی و مبانی فلسفی گفتمان مسلط جامعه، به رابطه استبداد و چگونگی شکل‌گیری قدرت در درون این گفتمان پرداخته می‌شود. بعد از آن چیستی و مبانی فلسفی آن بررسی‌شده، بدیهی است با پرهیز از مبانی فلسفی آن گفتمان جدیدی خلق می‌شود. البته خلق گفتمان جدید کاری جمعی است که همگی با کمک همدیگر باید انجام داده و کار ما با توجه دادن به این مسئله ونیز سامان دانایی جامعه خاتمه می‌پذیرد:

استبداد کارکردی و گفتمان استبدادی
همان‌طور که می‌دانیم یکی از شاخصه‌ها و ویژگی استبداد عنصر «فراقانونی» بودن آن است. دیگر ویژگی‌های استبداد در امتداد این مسئله شکل می‌گیرد. فراقانونی بودن استبداد موضوع ناشناخته‌ای نیست. نویسنده کتاب «یک کلمه» که در دوره ناصرالدین‌شاه آن را نوشت وجه تمایز جامعه ایرانی و اروپایی را به‌درستی شناسایی کرده بود.
این‌که علت‌های فراقانونی بودن چیست؟ کاتوزیان و دیگران در خصوص جغرافیای اقتصادی و عنصر کم‌آبی و جان فوران به ساختار ایلی و اقتصاد غارتی و چپاولی (و نیکی کدی و دیگران به سایر موارد) اشاراتی داشته‌اند و این تحلیل‌ها در بحث ما خلل وارد نمی‌کند گرچه چگونگی آن در بحث ما فرصت دیگری می‌طلبد، علی‌ای‌حال عنصر فراقانونی برای ورود به بحث ما کافی است.
نقش کلیدی فراقانونی بودن می‌تواند موضوع و محور خوبی برای دیالکتیک گفتمان مسلط و قدرت استبداد باشد. اگر همه مردم از استبداد الگوی فراقانونی را بگیرند که می‌گیرند دیگر سنگ روی سنگ بند نمی‌شود. لذا فراقانونی باید محدود بشود در نهادها و افرادی که پایه‌های استبداد را تحکیم می‌بخشند (نوعی ساختار اشرافی) و لذا تبعیض ضرورت خود را آشکار می‌کند -و تبعیض هم به همراه خود فساد و ناکارآمدی را وارد سیستم می‌کند البته بحث همزاد بودن استبداد با تبعیض و فساد در فرصت دیگری باید موردبحث قرار گیرد-.
از فراقانونی بودن به تبعیض می‌رسیم که مفهوم دیرآشنای خودی و غیرخودی (از ما و برما) که جامع‌ترین و رساترین مفهوم گفتمان مسلط ماست و به‌خوبی می‌تواند تبعیض را عملی بکند بدون هیچ‌گونه اعتراضی- چراکه همه به‌نوعی آن را می‌پذیریم و با آن آشنا. و این مختص نیروهای انحصارطلب و راست‌گرا و حامیان استبداد نیست امری طبیعی و بدیهی و حتی در میان نیروهای آزادیخواه، مشروطه‌خواه در طول یک‌صد و پنجاه سال اخیر و نیز اصلاح‌طلب فعلی است. در انقلاب اسلامی هم کاملاً واضح و آشکار وجود دارد.
از مفهوم « از ما و برما» (خودی و غیرخودی)، حاکمیت رابطه بر ضابطه، بسته بودن و محدود بودن تحرک اجتماعی میان خودی‌ها و نیز سانترالیسم استنباط می‌شود و سانترالیسم نیز متضمن مداخله جویی حکومت بر امور مردم و جامعه حتی در امور غیرعمومی است. این مفهوم باید از سوی گفتمان اشرافی حمایت شود تا امری بدیهی و طبیعی قلمداد شده و کارکرد پیدا کند که اتفاقاً همین‌طور هم هست. و این گفتمان مسلط جامعه است که آن را طبیعی و عاقلانه و منطقی نشان می‌دهد.
گفتمان مسلط جامعه ایرانی (گفتمان نابرابر)
ثنویت در گفتمان ایرانی تسلط تام و کاملی دارد. اهورامزدا مظهر و اسطوره پاکی و عاری بودن از عیب و نقص و مظهر «ما» و اهریمن اسطوره زشتی و پلیدی «برما»، در این گفتمان حضوری دائمی دارند. اگرچه ایزد یا خداوند یا یزدان آفریدگار است، اما خداوند کار دنیا را به دستان این دو سپرده است.
با آمدن اسلام این ثنویت (از ما و برما) در داستان آدم و شیطان تداوم پیدا می‌کند. خداوند مظهر و اسطوره پاکی‌ها و شیطان مظهر ناپاکی و رجس؛ اما در اسلام خداوند در مقابل شیطان نیست، بلکه آدم در مقابل شیطان است و حتی آدم هم مقابل شیطان نیست، انسان خود در معرض خیر و شر است (مقامش بالاتر از شیطان و فرشتگان است) و این مسئله ثنویت را کمرنگ می‌کند. لذا مفهوم بهشت و جهنم به معنای حلقه «از ما و برما» کارکرد سیاسی و اجتماعی بهتری می‌تواند داشته باشد. با توجه به اینکه شاه ظل‌ا... است و تمام منابع مادی و معنوی درید قدرت او است و نیز منشأ مشروعیت و»ما». جامعه به دو منطقه بهشتی و جهنمی تقسیم می‌شود و در تقسیم منابع نیز مفهوم خداوند به هرکه بخواهد می‌بخشد و از هرکه خواهد بازمی‌ستاند، منشأ مشروعیت نابرابری. ازآنجاکه شاه ظل‌ا... است به نیابت از جانب خداوند می‌تواند این کار را انجام دهد و این حق پذیرفته‌شده تلقی می‌شود. ایرانی نمی‌تواند بدون تصور عصمت، حاکمان (مظهر»ما») را تحمل کند. این ثنویت در ساختار سیاسی و اجتماعی جامعه ایرانی را به‌وضوح در اشعار فردوسی به معنای ایران و توران می‌بینیم که ایران و نجبای ایرانی و اسطوره آن یعنی رستم اسطوره پاکی «ما» ست و توران و افراسیاب (غیر ایرانی) اسطوره ناپاکی و «برما» با ورود تشیع این ثنویت نیز حاصل می‌شود.


نظرات شما

ارسال دیدگاه

Protected by FormShield

lastnews

چپول

تحلیل راهبردی ISTAR و تأثیر آن بر امنیت ملی ایران

سبقت تورم از افزایش حقوق چگونه قابل مدیریت است؟

ضرورت پرداختن به جامعه‌شناسی زبان

توصیه ضدترور برای نیروهای امنیتی

سازمان‌های مردم‌نهاد و تعهد سازمانی

نواختن سرنا از سر گشاد آن

کهن الگوی زن- قهرمان در افسانه های ایرانی

جهان در هفته ای که گذشت(98)

معرفی کتاب کاربست فلسفه در اخلاق حرفه‌ای چاپ دوم - به ضمیمه سه مقاله در باب دروغ، عقلانی زیستن و فضائل اخلاقی

راهی که به فردا نمی‌رسد

جنگ و سیاست، رکود اقتصادی روسیه در سایه بحران‌های طولانی

سه عنوان تازه از انتشارات حزب اراده ملت ایران

«مدرسه حزبی 2»؛ پاییز آموزش، دیپلماسی و اندیشه در افق سیاست ایران

آغاز «سه‌شنبه‌های گفت‌وگو» به صورت مجازی با حضور دکتر بیژن عبدالکریمی

زن و محیط‌زیست در آیینه‌ آثار بهرام بیضایی

همه چیز رو به زوال است

معرفی کتاب «بچه‌های راه‌آهن»

پیشگام جنبش محیط‌زیستی جهان

بازتعریف عدالت و هویت در دنیای معاصر

تاریخ در آیینه، آزمونِ امروز

حضور هنرمندان جهان در کنسرت خیریه «با هم برای فلسطین»

همه چیز برای آنهاست

دریچه‌ای دیگر، برای نگریستن!

برگزاری پلنوم چهارم حزب پیش از کنگره سراسری یازدهم

هابرماس در عصر دیجیتال: فروپاشی فضای عمومی و چالش کنش ارتباطی در سایه الگوریتم‌ها

پرده سبز

از تهدید تا فرصت ایران و دوراهی تدبیر یا هیجان

اعتماد عمومی به مثابه ثروت

حجله‌ی آتش و خون

درس‌هایی در 12 روز

جنگ های جدید چگونه است؟

جهان در هفته ای که گذشت(97)

چهارمین پلنوم حزب اراده ملت ایران در مهر ماه برگزار می‌شود.

گرجستان؛ سفره‌ای کوچک، اما باز برای همه

«مدرسه حزبی 2» در آستانه آغاز؛ پاییز امسال با نیرویی دوچندان

کتاب «امنیت پایدار آب و سیاست خارجی» راهی چاپخانه شد

انتصاب مشاور جوان و رئیس شورای مشورتی جوانان خوزستان

24 آگوست، نمایش قدرت و وحشت شوروی

پدر علم کویرشناسی ایران

فقط ما بودیم و بس

مدرسه حزبی؛ از رؤیا تا نهاد

به تمامی رعیت، اما بزک‌شده

روز مبارزه با تروریسم فراتر از مبارزه نظامی، به‌سوی امنیت پایدار با رویکردی جامع و ملی

در راه مانده

معرفی کتاب امنیت پایدار آب و سیاست خارجی

معرفی کتاب «خرس کوچولو و خرس بزرگ»

جامعه‌شناسی نقش زنان در سازمان‌های مردم‌نهاد

نقد کتاب «انضباط بدون گریه»

بازگشت به نهاد: راهی برای عبور از فرسایش سیاست