بزرگنمایی:

اراده ملت، فائزه صدر:
میزان مشارکت مردم در انتخابات با تاثیر آرا رای دهندگان در مناسبات قدرت، نسبت مستقیم دارد. به هر میزان که اثر گذاری نهاد های انتخابی در کشور کاهش پیدا می کند، اعتبار رای مردم نیز کمتر می شود و از میزان مشارکت جامعه در انتخابات می کاهد. مشارکت حداقلی در هر انتخاباتی به نظام سیاسی آسیب می زند و زنگ خطر کاهش سرمایه اجتماعی را به صدا در می آورد. اراده ملت در مصاحبه ای با عطا تقوی اصل، استاد علوم سیاسی به بررسی میزان مشارکت در انتخابات پرداخته که توجه شما را به این گفت و گو جلب می کنیم:

با توجه به نزدیک بودن موعد انتخابات چهاردهمین دوره ریاست جمهوری و اظهار نظر مسئولین در رابطه با لزوم افزایش مشارکت، چه تمهیداتی برای ترغیب رای دهندگان و حضور مردم پای صندوق رای پیش بینی می کنید؟ آیا در صورت تکرار سیاست های انتخاباتی گذشته، می توان به افزایش مشارکت امید داشت یا خیر؟
در مورد انتخابات در ایران واقعیتی غیر قابل انکار وجود دارد که نمی توان منکرش شد، انتخابات در چند دوره اخیر تنزل پیدا کرده است. میزان مشارکت و میزان کارآمدی منتخبین، دو پارامتر مهم انتخابات است که در سال های اخیر افت شدیدی نشان می دهد.
در برخی حوزه ها میزان آرا باطله از رای نامزد ها پیش افتاده که موضوعی تاسف برانگیز و البته قابل مطالعه است. کارآمدی نیروهایی که با مشارکت حداقلی بر سر  کار آمده اند نیز قابل بحث است. این موارد بازخورد های داخلی و بین المللی دارد.
برگزار کنندگان انتخابات باید در وهله اول خروجی چند انتخابات اخیر را ببینند و در رویکرد خود نسبت به آینده کشور و منافع ملی تجدید نظر کنند. باید قوه عاقله ای در حاکمیت شرایط انتخابات های اخیر و نتایج را آنالیز کند. سلامت انتخابات و حیاط جمهوریت نظام، به تجدید نظر در رویکرد برگزار کنندگان انتخابات نیاز جدی دارد.
در آخرین انتخابات ریاست جمهوری، حتی فضا برای حضور نیروهای میانه رو وجود نداشت و فردی مثل آقای لاریجانی تایید صلاحیت نشد. در آن دوره رسیدن به مقام ریاست جمهوری آنچنان سخت و پیچیده شد که عملا جز آقای رییسی کسی نمی توانست رییس جمهور شود.
امروز نمی توان مقصر را پیدا کرد و هر گروه و مسئولی تقصیر را متوجه دیگری می داند و هیچ کسی از روند روشن مهندسی انتخابات صحبت نمی کند که چطور آن همه نامزد صاحب صلاحیت رد شدند و شخصیت های آشنا و سیاسیون کارنامه دار در نظام کنار گذاشته شد تا مرحوم رییسی به مقام ریاست جمهوری برسد!
البته امروز نباید به دنبال مقصر گشت، بلکه باید وضعیت را اصلاح کرد زیرا میزان مشارکت، تعداد آرا باطله و ناکارآمدی منتخبین خطوط قرمز را رد کرده است. جمهوریت نظام مثل گلوله برفی که در پیچیدگی های قدرت دست به دست می شود، آب می رود و اگر به این منوال پیش برویم از انتخابات تنها یک پوسته می ماند.
اگر ساختار بنا بر قانون عمل می کند و نتیجه این می شود، پس باید اصلاحاتی در قانون اعمال کرد تا فضا برای مشارکت بیشتر باز شود و به شعار های اول انقلاب برگردیم. اگر سلایق شخصی و نظر افراد دخالت داده می شود و منجر به چنین وضعیتی شده، باید از قانون پاسداری کرد و راه دخالت و اعمال نظر را بست. اگر افرادی در سیستم حضور دارند که قانون را تفسیر به رای می کنند، جای تعلل نیست و این افراد باید جا به جا شوند، زیرا آن ها از مسئولیت خود سوء استفاده کرده اند.
شهروندان باید تغییر در روند برگزاری انتخابات و بازگشت همه پرسی به مسیر درست را مشاهده کننده تا پای صندوق حاضر شوند وگرنه اگر انتخابات تیر ماه نیز مثل انتخابات ریاست جمهوری 1400 و مجلس در سال 98 و اسفند 1402 برگزار شود مشارکت حداکثری پیش بینی نمی شود. مرحله تایید صلاحیت و برخورد شورای نگهبان با نامزد ها تعیین کننده است.

آیا حضور نامزد های اصلاح طلب به ویژه شخصیت های شناخته شده جبهه اصلاحات در این دوره از انتخابات ریاست جمهوری، می تواند جامعه را به شرکت در انتخابات تشویق کند؟
وقتی اصلاح طلبان به دنبال معرفی نامزد هستند یعنی ساختار فرصت طلایی جلب مشارکت را در اختیار دارد و نباید این فرصت را از دست بدهد. خروجی حضور اصلاح طلبان در انتخابات، مشارکت بالای مردم است.
عدم تایید صلاحیت افرادی مثل آقایان صدر، شریعتمداری، آذری جهرمی و پزشکیان از اردوگاه اصلاح طلبان و یا آقای لاریجانی از اصولگرایان میانه رو خسارت است. در مقابل تایید صلاحیت این افراد سیگنال مثبتی به جامعه ارسال می کند و مردم احساس خواهند کرد تغییری عمده در حال وقوع است.
در انتخابات قبلی عملا نگاه سیاسی اصولگرایان در میدان بود و رای دهنده انتخابی جز آقای رییسی نداشت. در انتخابات 1400 جبهه اصلاحات نامزدی نداشت، آقایان همتی و مهرعلیزاده در حالی خود را نماینده گفتمان اصلاحات نشان می دادند که هیچ کارنامه ای در جبهه اصلاح طلبی نداشتند! اصلاح طلبان نماینده ای نداشتند به چه کسی باید رای می دادند؟!
اما در این دوره اگر حاکمیت مشارکت بالا می خواهد، باید مردم عدالت انتخاباتی، تغییر رویکرد برگزار کننده و اصلاح جهت گیری ها را ببینند و احساس کنند روال تغییر کرده تا به حضور پای صندوق رای ترقیب شوند.

با توجه به زودهنگام بودن انتخابات و عدم برنامه ریزی منسجم حاکمیت برای برگزاری این دوره، آیا می توان در ادامه دوم خرداد 76 دیگری را پیش بینی کرد؟
عدم تکرار دوم خرداد یکی از تبعات کاهش سرمایه اجتماعی است. مردم باید بتوانند اعتماد کنند و این اعتماد در یک شب از بین نرفته و یک شبه نیز احیا نخواهد شد. اما بازگرداندن سرمایه اجتماعی پروژه ای بلند مدت است و برگزار کنندگان انتخابات باید در کوتاه مدت با ایجاد موج مشارکت جلب کند.
چند سناریو قابل پیش بینی است: 1. یا سیستم همچنان بسته است و به صورت مدیریت شده افرادی را از طیف اصولگرایان منتخب می کند تا ریشه همه امور در دست اش باشد. در این صورت مشارکت معلوم است و چیزی بیشتر از رقم مشارکت در دو انتخابات قبلی نخواهد بود.
2. اگر سیستم تصمیم بگیرد نمایندگان تمام سلایق را در انتخابات شرکت بدهد به ویژه با حضور نامزد شاخص اصلاح طلب، مشارکت بالا خواهد رفت. در چنین شرایطی نمایندگان نگاه های سیاسی متنوع موج ایجاد می کنند، ایده می دهند و نقد خواهند کرد. این صحنه پیام مثبتی به جامعه می دهد.
سوابق انتخابات قبلی نشان می دهد ایجاد موج نقد و نظر در جریان تبلیغ نامزد های انتخاباتی به مشارکت بیشتر می انجامد و آرا خاکستری را به میدان می آورد. سابقه رقابت آقایان خاتمی و ناطق نوری چنین موجی ایجاد کرده بود تا روز های پایانی انتخابات نظر سنجی ها آقای ناطق را برنده انتخابات نشان می داد ولی در سه روز منتهی به انتخابات ورق برگشت.