سهشنبههای گفتگو 14 - موضوع: تسخیر سفارت آمریکا
“تسخیر سفارت آمریکا: نماد انقلاب یا نقطه آغاز بحرانهای سیاسی ایران؟”
ویژه نامهها
بزرگنمایی:
متن حاضر به تحلیل و بررسی تسخیر سفارت آمریکا در تهران در سال ۱۳۵۸ و تأثیرات آن بر روابط ایران و آمریکا میپردازد. این اقدام نمادین که توسط گروهی از دانشجویان انقلابی صورت گرفت، نه تنها روابط دیپلماتیک ایران و آمریکا را به پایان رساند، بلکه زمینهساز دشمنیهای طولانیمدت بین دو کشور شد.
چکیده:
متن حاضر به تحلیل و بررسی تسخیر سفارت آمریکا در تهران در سال 1358 و تأثیرات آن بر روابط ایران و آمریکا میپردازد. این اقدام نمادین که توسط گروهی از دانشجویان انقلابی صورت گرفت، نه تنها روابط دیپلماتیک ایران و آمریکا را به پایان رساند، بلکه زمینهساز دشمنیهای طولانیمدت بین دو کشور شد. علاوه بر این، تحلیلهایی در خصوص تأثیرات این اقدام بر سیاستهای داخلی و خارجی ایران، نگرش ضد استعماری انقلاب اسلامی و تبعات اقتصادی آن ارائه میشود. این مقاله همچنین به تأثیرات این حرکت در تحولات منطقهای و روابط ایران با دیگر قدرتها اشاره دارد.
تسهیلگر: رضا باقری
رضا باقری: هر کسی نظر خود را در مورد این اتفاق بگوید.
زهرا زمانی: جدا از اتفاقی که افتاده است، من به دو نکته همیشه توجه میکردم: یکی اینکه چقدر امام خمینی در آن زمان تأثیرگذار بوده است روی افکار عمومی و دیگری اینکه چرا با خشونت وارد سفارت شدند. من اساساً مخالف خشونت هستم.
مهدی میرصادقی: البته درستتر این است که ببینیم از چه جنبهای میخواهیم به موضوع نگاه کنیم.
علیرضا زیلوچی: به نظرم این اتفاق در آن زمان اجتنابناپذیر بوده است. این واقعه در آن زمان یک اکت نمادین بوده و نه یک کنش فیزیکی. باید اول ببینیم کسانی که این کار را کردهاند، به چه چیزی فکر میکردهاند. آنها نماد مبارزه با امپریالیسم بودند و انقلاب اصلی همین بود؛ چیزی شبیه به فرو ریختن دیوار برلین یا فتح زندان باستیل در فرانسه. در آن زمان، آقای خمینی تعبیر درستی به نام “انقلاب دوم” را انتخاب کرده بود که درست و بهجا بود.
امیرحسین انصاری: به نظرم قبل از هر چیز باید از بقیه بپرسیم تصورشان از این واقعه چیست؟ بالا رفتن از دیوار سفارت، توسط دانشجویان؟ اگر این تصور را بدانیم، راحتتر به این پرسش پاسخ داده میشود. مسئله مهمتر این است که آیا از آن زمان به بعد، “آتش به اختیار” باب شد؟ مثلاً در سفارتهای عربستان و انگلیس؟ به نظرم باید این موارد نقد شود. برای اینکه یک موضوع را بتوانیم بررسی کنیم، باید ببینیم آیا تأثیری بر جامعه و مردم گذاشته است یا خیر.
رضا باقری: این کاری که انجام شده به نفع مردم است یا ضرر؟
مهدی میرصادقی: میشود گفت بد بوده و در عمل انجام شده است، و نمیتوان با قاطعیت گفت که با دستور آقای خمینی بوده است یا خیر. یکی از دلایلی که من این روند را اشتباه میبینم این است که ما دشمنهای قدیمیتری داریم در ایران، یکی روسیه و دیگری انگلیس. بهتر بود با آنها برخورد میشد تا با آمریکا.
علیرضا زیلوچی: سوال اشتباه است و از یک جایی به بعد آدم ایدئولوژیک میشود. موضوعات را باید از زاویه دید مشخصی بررسی کرد.
امیرحسین انصاری: به نظرم این موضوع چیز مثبتی نیست و حتی بدعت بدی را گذاشت. ما در موضوع سفارتهای عربستان و انگلیس هم این را دیدیم. همچنین رئیس پلیس آن زمان آدم ضعیفی بود؛ باید میایستاد و اجازه نمیداد که این اتفاق بیفتد.
رضا باقری: چند روز بعد از انقلاب، گروهی از چپها و فداییان آمدند و میخواستند سفارت را اشغال کنند. رئیس پلیس آن زمان اجازه نداد و پس از چند ساعت، سفارت را پس گرفت.
زهرا زمانی: جدا از بحث خشونت که اصلاً با آن موافق نیستم، از جهت دیگر به آن نگاه کنیم؛ این اقدام یک دشمنی عظیم و بزرگ را بین ایران و آمریکا پایهگذاری کرد و باعث شد که ما در ایران دیگر سفارت آمریکا را نداشته باشیم و این تبعات منفی دارد.
رضا باقری: فضای کنونی ایران و آمریکا مربوط به قضیه تسخیر سفارت آمریکا است؟ و اگر آن حرکت زده نمیشد، آیا همه چیز بهتر میشد؟
امیرحسین انصاری: درست است! اصلاً انگار دشمنی با آمریکا جهتگیری پیدا کرد. اگر ما با همان روسیه دشمن بودیم و ادامه سلسله رفتارهایمان را میداشتیم، اوضاع ایران چقدر فرق داشت؟ خیلی! حتی روابط ما در زمان پهلوی با آمریکا بهتر از روابط با روسیه بود.
علیرضا زیلوچی: باید بررسی کرد که چه کسانی انقلاب کردند؟ کسانی که معترض بودند و ناراضی از وضعیت جامعه بودند و میخواستند از سلطه کشورهایی مثل روسیه، آمریکا و انگلیس رهایی یابند. در قرن بیستم اکثر انقلابها سوسیالیستی بودند.
مهدی میرصادقی: این هدف کلی انقلاب بود؛ اینکه ما باید روی پای خودمان بایستیم و با دیدگاه ضد امپریالیستی.
فاطمه شاهمرادی: ما قبل از انقلاب هم آمریکاستیز بودیم؛ از زمانی که شاه گفت ما پتروشیمی را خودمان میگیریم. یک دو قطبی تشکیل شد که شاه میخواست همه چیز تحت کنترل خود باشد و آمریکا هم همینطور. اساساً آمریکا پشت شاه بود تا انقلاب نشود. حتی آقای خمینی هم نمیخواست شاه برود؛ گفت خودت درست کن. شاه هم عذرخواهی کرد، اما دیر شده بود و انقلابیون به پا خواسته بودند. ما انقلابمان را صادر کردیم، نه ایدئولوژیمان را. مردم منطقه را متوجه کردیم و مطالبهگر شدیم. خودمان را مطرح کردیم و گفتند رهبر اینها چه کسی است؟ الان هم غزه و لبنان میبینند که فقط شیعیان ایران و لبنان کمکشان میکنند.
رضا باقری: مقداری از آمریکاستیزی ما به کودتای 28 مرداد برمیگردد که آمریکا را برهم زننده دولت دموکراتیک میدانند و بعد هم کاپیتولاسیون در 1341 که مصونیت داد و خیلی سروصدا کرد. به نظر شما بحث آمریکاستیزی از کجا آمده است؟
علیرضا زیلوچی: در هر کشور استعمارزدهای دشمنی با کشورهای استعمارگر وجود دارد؛ چه روسیه و چه آمریکا. سابقه دشمنی ما با روسیه و آمریکا و حتی انگلیس به استعمار آنها برمیگردد.
رضا باقری: فرایندی که الان ایران در منطقه در پیش گرفته است؛ حالا آمریکاستیزی و کمک به فلسطین و... وضعیت را چطور میبینی؟
فاطمه شاهمرادی: تسخیر لانه جاسوسی انقلاب دوم بود که مردم انجام دادند به دلیل کینهای که از آمریکا داشتند. میگفتند کجا گیرش بیاوریم؟ همه جوان بودند و احساساتی. این نمودی از کینه مردم نسبت به آمریکا بود. فلسطین، ایران است؛ سوریه، ایران است؛ لبنان، ایران است. من اینها را جدا نمیدانم از ایران؛ مثل استانهای ایران هستند. مانند امپراتوری است. منطقه چه بخواهد چه نخواهد همین است. وقتی بندر لاذقیه دست ایران است، یعنی چه؟ وقتی نیروی نیابتی داریم، یعنی چه؟ همه به هم نزدیکیم. آنها ایران را در منطقه حامی خودشان میدانند. کاری که ایران با داعش کرد برایشان خیلی باارزش بود چون داعش تا داخل خانههایشان هم رفته بود و ایران کمک کرد امنیت به خانههایشان بازگردد.
علیرضا زیلوچی: بهتر است مردم به همدلی و انسجام برسند. در مقابل حمله، ما در این شرایط قرار گرفتیم؛ حالا باید چه کار کنیم؟ باید دفاع کنیم.
امیرحسین انصاری: اقتصاد در ایران تابع علوم سیاسی است. پس این اوضاع تأثیر مستقیم دارد روی اقتصاد و شرایط مالی مردم. اقتصاد ایران از حالت اقتصادی صرف خارج شده و سیاسی شده است.
سوالاتی برای تفکر و تعمق بیشتر:
1. چه عواملی موجب شد که گروههای دانشجویی در ایران تصمیم به تسخیر سفارت آمریکا گرفتند؟
2. چه پیامدهای کوتاهمدت و بلندمدتی برای ایران و آمریکا از تسخیر سفارت ایجاد شد؟
3. آیا تسخیر سفارت آمریکا در تهران باعث تقویت هویت ملی یا استقلال ایران شد یا بالعکس باعث تضعیف آن گردید؟
حزب اراده ملت ایران , حاما , افشین فرهانچی , احمد حکیمی پور , سوسیال دموکراسی , اصلاحات , اصلاح طلب , حسین اکبری بیرق , رحیم حمزه , پیام فیض , مسعود خادمی , زهره رحیمی