بزرگنمایی:

فاطمه قدم 
اراده ملت، فاطمه قدم: تلاش به منظور ایجاد رفاه، ارتقاء معیشت و دستیابی به زندگی بهتر از جمله اهداف اجتماعی بشر به منظور ماندگاری در کلیه عرصه های سکونت گاهی می باشد. از این رو افراد در راستای فرار از مشکلات و تنگناهای موجود در محل سکونت خویش و همچنین برخورداری از خوشبختی و آنچه که حق طبیعی انسان برای ادامه زندگی قلمداد می گردد؛ به فضای سکونت گاهی دیگر مهاجرت می کنند. در این روند جمعیتی؛ روستائیان به منظور استفاده از امکانات معیشتی - رفاهی و نیز در جهت یافتن شغل و ایجاد درآمد مکفی، به سمت شهرها و دیگر مراکز اقامت گاهی کشور مهاجرت می کنند. در این مسیر حرکت، عموم روستاییان تمایل دارند به سمت مراکزی رهسپار شوند که علاوه بر رفع نیازمندی های اقتصادی - اجتماعی آنان؛ فضای جدید بتواند جوابگوی احساسات و ادراکات فرهنگی - هویتی آنها نیز باشد. جهت بررسی و تحلیل عوامل موثر بر مهاجرت روستائیان، به سراغ فرماندار اسبق رزن رفتم و دراین خصوص با ایشان به گفتگو نشستم که در ادامه می‌خوانید:

مهاجرت روستائیان به شهر جامعه را از منظر فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی با چه چالش هایی مواجه کرده است؟
جمعیت ما از لحاظ سکونت به سه قسمت  تقسیم می‌شود. شهری، روستایی و عشایری. 50 سال پیش ترکیب جمعیتی ما 75 درصد روستایی و 25 درصد شهری بود. آلودگی و ترافیکی نداشتیم. جمعیت مولد بالا و جمعیت مصرف کننده پایین بود. مشکلات و معضلات اجتماعی شهری را نداشتیم و یا به سمت صفر میل می‌کرد.
از حیث اقتصادی نیز در روستاییان افرادی هستند که مصرف کمی دارند، افرادی که تولید کننده هستند و به تولید کشور کمک می‌کنند. اما در 50 سال گذشته جمعیت شهری و روستایی برعکس شده است 75 درصد شهری و 25 درصد روستایی. این اتفاق باعث شده است که ما معضلاتی چون ترافیک، آلودگی، زیست محیطی و معضلات اجتماعی زیادی را داشته باشیم و از طرفی با این ترکیب جمعیتِ شهریِ مصرف کننده، باید منابع و محصولات زیادی را به کشور وارد کنیم. 
از منظر سیاسی باید بگویم که روستاییان به دلیل داشتن هماهنگی و وحدت که به خاطر وجود یک ریش سفید یا بزرگی در جمع آنهاست و می  تواند در رای و نظر آنها تاثیر گذار باشد، می توانند هماهنگی‌ خوبی در مسائل داشته باشند. اما اشکال کار این است که در روستا آزادی عمل نداشتند ولی در شهر آزادی عمل دارند و خودشان می  توانند برای انتخاب نامزد مورد علاقه تصمیم بگیرند. ناگفته نماند که اکثر این روستاییان به دلیل سکونت در حاشیه شهر، ابزاری شده اند برای افراد سیاست بازی که به روش مختلف بر رای این‌ ها تاثیر می ‌گذارند که آثار خوبی به بار می آورد.

به نظر شما چه عواملی باعث شد که ترکیب جمعیتی روستایی تولید کننده و کم حاشیه به جمعیت شهری مصرف کننده و پرحاشیه تبدیل شود؟
یک بخش آن عدم توجه کافی به روستاهاست که از قبل انقلاب بوده است و اگرچه بعد انقلاب 57، جهاد تا حدودی به روستاها رسیده است، اما چون از لحاظ فرهنگی روستاها رشد نکرده اند موجب شده تا روستا خود را با شهر مقایسه کند و خود را به شهر برساند.
نکته بعدی که به این جریان دامن زده، بحث ارزش افزوده است که اگر روستایی ملکی دارد و این عدد ظرف 10 سال دو برابر شده، این عدد در شهر طی 5 سال به 10 برابر رسیده است، ولی در کشورهای پیشرفته ارزش افزوده در شهر و روستا خیلی با هم فرقی ندارد.( ارزش افزوده از لحاظ رشد منابع مالی و رشد قیمت های مسکن و زمین و ساختمان و ...).
فرهنگ، دلیل دیگری است که موجب شده است تا متاسفانه مسئولان به روستا به دید تحقیرآمیزی نگاه ‌کنند و شما با نگاهی به فیلم ها متوجه این مهم خواهید شد که نقش ضعیفی به روستایی می‌دهند،( به-طور مثال با یک لهجه خاصی چایی می‌آورد یا نظافت می‌کند) به نوعی روستاییان را با نقش های سخیف در سینما و تلوزیون تحقیر کرده‌ایم و باعث شده است روستایی به شهر بیاید و سعی کند از نظر فرهنگی تغییر کند و در مواردی هم لهجه خود را تغییر دهد و  تمام تلاش خود را به کار ببرد تا فارسی صحبت کند و خود را روستایی نشان ندهد.
اما نکته مهم فروش محصولات کشاورزی است که افق روشنی ندارد، یعنی یک سال سیب زمینی کیلویی 20 هزار تومان می‌شود و کمبود است و مصرف کننده دچار مشکل می‌شود اما سال بعد سیب زمینی  5 هزار تومان می‌شود و هزینه بهای تمام شده، تولید کشاورز را هم پوشش نخواهد داد که دلیلی می شود تا بخش کشاورزی در این زمینه سرمایه‌گذاری خوبی انجام ندهد.
حال از منظر دلایلی که باعث شده تا روستاییان به شهر بیایند باید عرض کنم که یکی این است که در بحث حفظ منابع آب برنامه قوی نداشتیم و متاسفانه طی 50 سال گذشته در خصوص مبحث آب مشکلات زیادی رقم خورد که سرانه آب از 50 هزار متر مکعب به 2000 متر مکعب تغییر کرد. میانگین بارندگی در دنیا در حدود 750 میلی  لیتر است و این عدد در ایران 250 میلی  لیتر می ‌باشد. ما از حدود 600 دشت در ایران،480 دشت بحرانی داریم و در فرسایش خاک رتبه اول دنیا هستیم که این ها افق روستا را تاریک کرده است.
تغییرات در محیط زیست، در ژئوپلیتیک همچون فرسایش خاک خشک  شدن دریاچه ارومیه و غیره باعث شده که تاثیر بزرگی بر مهاجرت روستاییان به شهر بگذارد راهکار چیست؟
اول از همه باید برای روستا هویت بخشی انجام داد. به حدی باید برنامه‌های فرهنگی ما قوی باشد تا وقتی طرف می‌خواهد بگوید من روستایی هستم به خود ببالد و افتخار کند. در کشورهای پیشرفته فردی که در روستا یا مزرعه زیست می کند از نظر جایگاه اجتماعی بالاتر از فردی است که در شهر زندگی می کنند و از نظر امکانات نسبت به شهرنشین‌ها قوی تر هستند. 
نکته بعدی بحث افق روشن محصولات کشاورزی است. باید سازوکار معرفی محصولات کشاورزی و چگونگی بستن قرارداد محصولات روستایی و کشاورزی را در دستور کار خود قرار دهیم تا روستایی از نظر روانی از این بابت که محصولاتش به چه قیمتی به فروش خواهد رفت، راحت باشد.
ما در بحث آب نیز باید برنامه داشته باشیم و از سیاست تخصیص آب استفاده کنیم. اما چگونه؟ با توجه به حساسیت محصولات و به خصوص محصولاتی که واقعاً مزیت نسبی دارند، قرار نیست در تمام محصولات خودکفا باشیم زیرا هم کشاورز ضرر می کند و هم حاکمیت نمی تواند تنظیم کند و هم آب به هدر می رود.
باید محصولات کشاورزی را به صورت تضمینی بخریم، بازار مناسب جهانی و داخلی برایشان ایجاد کنیم و به گونه‌ای باشد که در قدم بعدی ارزش املاک به عنوان مثال در روستا با شهر خیلی فاصله نداشته باشد تا روستایی احساس کم ارزشی نسبت به اموال و املاک شهرنشین نداشته باشد و این حس در او القا شود که آزادی بیشتری نسبت به شهرنشین‌ها دارد.
از طرفی نیازهایی که در روستاییان احساس می شود همچون امتیازاتی که در رابطه با مدرسه یا زیرساخت‌هایی که روستا باید داشته باشند، باید مورد توجه و رسیدگی قرار بگیرد و با برنامه‌ ریزی مدون به گونه ‌ای تنظیم کنیم که این همه شهرها شلوغ و پر از ازدحام و ترافیک نشود و فرد روستایی هم بتواند هویت خود را داشته باشد و در نهایت با غرور سر بلندی زندگی کند و توازن و تعادل جمعیتی بین شهر و روستا داشته باشیم.

در خصوص انحصاری بودن محصولات چه پاسخی دارید برای ما بگویید؟
وقتی برنامه‌های اقتصادی مدون باشد، یعنی یک افق مشخصی در کشور داشته باشیم در نتیجه مشخص خواهد شد که در 5 سال آینده چه محصولاتی را نیاز داریم تا با توجه به محدودیت منابع ها و آب بربودن وارد کنیم و چه مقدار تولید کنیم و ظرفیت بازار داخلی و بازار بین المللی را درنظر بگیریم. 
نکته دیگر این که سیستم اداری کشاورزی  به گونه  ای باشد که در کارمندان ایجاد انگیزه کند. وقتی دولت هدف‌ گذاری انجام می  دهد، برای رسیدن به آن هدف باید به کارمند بگوید که شما هم سهمی در رسیدن به اهداف ما دارید و در ازای این کار به شما پاداش تعلق می گیرد. وقتی سیستم انگیزشی نباشد دچار همین وضعیتی خواهیم شد که امروز هم با آن مواجه هستیم.

با توجه به مسائل پیش گفته چه اقداماتی در ارتباط با توسعه روستا مطمع نظر قرار گیرد؟
. داشتن برنامه جامع روستایی:  (کشوری، برش استانی، شهرستانی و بخشی).
.مدیریت روستا : شوراهای شهر دارای مزایایی نظیر حق جلسه و ... می  باشند که شورای روستا فاقد این مزایا است. فلذا به جهت تقویت هویت روستا  این مزایا باید در شورای روستا تسری پیدا کند تا افرادی با سطح سواد و توانمندی بیشتری در شوراهای روستا حضور پیدا کنند.
.مدیریت منابع آب : به دلیل وابستگی اشتغال روستا به کشاورزی، اگر برای منابع آب به صورت کلان و خرد تدبیری نیندیشیم، بدون شک روستاها خالی از سکنه می‌شوند.
.قیمت محصولات کشاورزی: متاسفانه قیمت بیمه محصولات کشاورزی، قیمت تضمینی محصولات کشاورزی و اصلاح و کشت وضعیت نرمالی ندارند.
.توجه به متیازات و حامل‌های انرژی در روستا: مثل آب برق گاز و قسط علی هذا 
.بیمه روستاییان :گرچه  روستاییان بیمه می‌شوند اما حقوقی که می‌گیرند خیلی ناچیز است.
.وام مسکن روستاییان: این همه بوق و کرنا کردن درخصوص افزایش وام مسکن روستاییان، باید گفت که به 350 میلیون تومان رسیده است در حالی که از نظر مصالح فرقی بین شهر و روستا نیست بلکه قیمت زمین است که تفاوت دارد.
.آموزش روستاییان: برای افزایش بهره‌وری در بخش کشاورزی نیازمند توجه زیاد به بحث آموزش کشاورزان، دامداران و روستاییان می باشد.
.ایجاد اشتغال و درآمد پایدار در روستا: جهت حفظ و ماندگاری روستاییان در روستا باید مشاغلی را ایجاد کرد تا با کسب درآمد خوب، این اهم را تقویت کرد.
.هویت بخشی: که در بالا آن را تشریح کردم.
.تشکیل خیرین از متمولین: وقتی فردی از روستا به شهر می‌آید و رشد می ‌کند می‌تواند به روستایی کمک کند.
.معرفی نخبگان روستایی :شناسایی نخبگان و معرفی کردن آنها خیلی حائز اهمیت و موثر است.
.معرفی روستاهای موفق به عنوان الگو: مثلا اصلاح قانون ارث به گونه‌ ای باشد که بعد از فوت به جای تقسیم زمین به وراث و به جای تکه تکه کردن زمین، این زمین دست یکی باشد تا مزایای آن را بتوان تقسیم کرد.
.ایجاد مرکز تحقیقات روستایی: مراکزی باشد که در خصوص روستا تحقیق کند و راه و روش‌های توسعه روستایی را بیشتر کند.