برچسب:   "فلسفه"

واقع گرایی و برنامه ریزی واقع بینانه، بر اساس شناخت و تحلیل واقعیت ها، توجه به حقایق اقتصادی درتصمیم گیری اقتصادی، قابل فهم و قابل سنجش کردن معیارهایی مثل عدالت در تصمیم گیری با استفاده از شاخص های اجتماعی و تفکیک حوزه تصمیم سازی از حوزه تصمیم گیری و شرط لازم بودن حوزه تصمیم سازی نسبت به حوزه تصمیم گیری و پذیرش الزامات و هزینه های تصمیم گیری و اهمیت دادن به مباحث فلسفه اجتماعی، اخلاق اجتماعی و عدالت اجتماعی و اقتصاد سیاسی از جمله مهترین الزامات این نظام است.

اگر اهل فلسفه خواندن باشید، کتابهایی در زبان فارسی وجود دارند که از منظر فلسفی مساله و پدیده ی دانشگاه را کاویده و بررسی کرده باشند. فلسفی ترین آنها، کتاب “ایده دانشگاه” نوشته ی کارل یاسپرس، فیلسوف و روانشناس اگزیستانسیالست است.

سید مهدی ناظمی‌ قره ‌باغ، دارای دکتری فلسفه محض از دانشگاه اصفهان، مؤلف و پژوهشگر حوزۀ فلسفه است. وی همچنین استاد فلسفه و عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و هنر انقلاب اسلامی است. ناظمی قره باغ در گفت و گو با خبرنگار اراده ملت از روند و تبعات واگذاری حوزه آموزش به بخش خصوصی صحبت کرد که در ادامه می خوانید:

باتوجه‌به آنچه در دو بخش گذشته (مندرج در شماره‌های 65 و 66 همین نشریه) بیان شد، شاید با خواندن این بخش، به این گمان بیفتید که از بحث اصلی و هدفی که ترسیم کرده‌بودیم، دور افتاده‌ایم و در حال دچار شدن به همان بلایی هستیم که فلسفه در روزگارانِ بسیار، بدان دچار شده و علاجی نیز نیافته، به این بلیه که در غوامض و پیچیدگی‌های انتزاعی درمانیم و از جهان عینی دور افتیم (1).

در متن فلسفه وجودی حزب اراده ملت ایران، بندی هست که به آسیب‌های درون جریانات اصلاح‌طلبی در دهه هفتاد اشاره می‌کند.

مطمئنم که بارها و بارها در نوشته‌های خودتان و یا نوشته‌های دیگران که به مطالعه آنها اقدام کرده‌اید با مفهومی به نام انسان اجتماعی و سازمان و ساختار اجتماعی روبه‌رو شده‌اید و یا به‌قول معروف در ابتدای هر انشایی آورده‌اید که البته باید بدانیم که انسان موجودی اجتماعی است و اجتماع مجموعه‌ای متشکل از سازمان‌های مرتبط بهم از طریق مناسبات مختلف می‌باشد که برای هدفی خاص که بهبود و سربلندی مردم است تلاش می‌کنند

باقر پرهام مترجم و پژوهشگر فلسفه در زمستان ١٣١٣ متولد شد. پدرش آتش‌نشان “شرکت نفت انگلیس و ایران” بود که بعد به “شرکت ملی نفت ایران” تبدیل شد. او تحصیلات خود را ابتدا از مکتب شروع کرد و در ادامه، تحصیلات ابتدایی را در دبستان سیروس رودبار گذراند

یازدهمین همایش سالانه انجمن علمی فلسفه دین ایران، روزهای نوزدهم و بیستم اردیبهشت‌ماه، با حضور جمعی از فلسفه‌ورزان و اساتید فلسفه در دانشگاه آزادشهر ساری برگزار شد و در این همایش بین‌المللی مقالات فراوانی به زبان فارسی و انگلیسی ارائه گردید.

در سه بخش پیشین این مقاله، مؤلف به معرفی مبحث “ خوب زیستن” در فلسفه پرداخته و پس از آن نظریه‌های راجع و مربوط به این موضوع را، چنان‌که اقتضای یک مقاله دانشنامه‌ای است، به‌صورت مختصر مورد بررسی قرار داده است. در این بخش که واپسین بخش از مقاله کریسپ است، همین موضوع را در حوزه فلسفه اخلاق و به طور کلی در حوزه علم اخلاق مورد بررسی قرار داده است.

جامعه امروز ایران علی‌رغم تمامی تلاش‌های بی حاصل و پرهزینه از نیمه دوم دولت قاجاری تاکنون و با توجه به فلسفه ایجاد دولت و ملت بعد از مشروطه بر اساس وحدت زبانی و فرهنگی و تاریخی همچنان سرسختانه در جهت حفظ هویت‌های متفاوت و چندگانه و موزائیکی خود مبارزه کرده و از نفس نیفتاده و به‌جرئت می‌توان گفت...

چندی پیش استاد فاضل و ارجمند، جناب آقای دکتر علی اوجبی در نوشتاری اینستاگرامی آورده: “فلسفه برای کودک به زور می خواهد وارد جامعه ما هم بشود. اما هم ناخوشایند است و هم ناشدنی، مگر آموزش فلسفه به بزرگسالان چه قدر رشد کرده که به آموزش فلسفه به کودکان امیدواریم.

بخش اول این نوشتار که ترجمه مدخل “خوب زیستن” از دانشنامه فلسفی استنفورد به قلم راجر کریسپ است و در شماره 53 همین نشریه تقدیم خوانندگان گردید، تعریف ابتدایی مبحث و مفهوم کلی “خوب زیستن” در فلسفه بیان شد و نقدهایی بر این موضوع نیز برشمرده شد. اینک و در ادامه، مفاهیم و مکاتب مربوطه بررسی و معرفی می‌گردد.

در شماره های اخیر نشریه اراده ملت و با توجه به فضای سیاسی کشور، مقالات و یادداشتهای متعددی در باب خشونت و خشونت پرهیزی منتشر کردیم. اما اخیرا مناظره ای بین دو نفر از پژوهشگران برجسته فلسفه ایران منتشر شد که حاوی نکات روشنگر و مهمی بود. برای همین تصمیم گرفتیم که طی چند شماره به بازنشر این مطلب بپردازیم. امیدواریم که مورد نظر خوانندگان عزیز قرار گیرد. متن این مناظره توسط محسن آزموده تهیه شده است.

اصطلاح “خوب زیستن” (well-being)، در فلسفه، برای توصیف آنچه به‌صورت غیر ابزاری و غایی، در نهایت برای فرد مفید است، به کار می‌رود. اگرچه پاسخ به این پرسش که “خوب زیستی” شامل چه مواردی می‌شود به علایق شخصی افراد بستگی دارد ولیکن بحث از آن در فلسفه اخلاق از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

جان بوردلی راولز را شاید بتوان -در کنار آمارتیاسن- یکی از دو تئوری‌پرداز مهم عدالت در قرن بیستم دانست. او در سنت لیبرالی در سه زمینه فلسفه اخلاق، فلسفه سیاسی، و فلسفه حقوق صاحب‌نظر بود. او در 21 فوریه 1921 (دوم اسفندماه 1299) زاده شد و در 24 نوامبر سال 2002 (سوم آذر 1381) درگذشت.

معرفت‌ ‌شناسی یا اپیستمولوژی، شاخه‌ای فربه و مهم از فلسفه است که عصری از دوره‌ ‌ های مختلف فلسفه را تحت سیطره خود داشت. گرچه از همان ابتدای تولّد فلسفه، معرفت، چیستی معرفت و روش مورد اطمینانِ رسیدن به آن، دغدغه فلاسفه و موضوع تَفَلسُف آنان بوده، ولی دوره مدرن، بخصوص با نظریات کانت و دکارت، عصر معرفت‌ ‌ شناسی و زمانه میدان‌ ‌ داری معرفت‌ ‌ شناسان بوده است.

از سال 2007، روز دوم اکتبر، سالروز تولد ماهاتما گاندی - رهبر جنبش استقلال شبه قاره‌ی هند از بریتانیا - و پیشگام فلسفه و استراتژی عدم خشونت، از سوی مجمع عمومی سازمان ملل متحد - باحمایت 140 کشور - به عنوان روز بین المللی عدم خشونت (International Day of Non-Violence) اعلام شده است.

5 سپتامبر خانم لیز تراس 47 ساله به‌عنوان نخست‌وزیر جدید بریتانیا انتخاب شد. او تحصیل‌کرده رشته سیاست، فلسفه و اقتصاد از کالج مرتون آکسفورد است. لیز تراس قبل از ورود به سیاست، به مدت 10 سال در صنعت انرژی و مخابرات به‌عنوان مدیر بازرگانی و مدیر اقتصاد کارکرده است.

مسئله فلسفه انتخابات، عدم جدیت در پیگیری و اجرای برنامه‌ها و طرح‌های مربوط به انتخابات و شکل انتخابات در کشورهای دموکراتیک و توسعه‌یافته سیاسی مورد بررسی قرار گرفت.

در دو بخش پیشین این نوشتار، تحت عنوان “فلسفه و هنر زیستن 1 و 2”، ابتدا به بحث فلاسفه در مورد کاربرد داشتن یا نداشتن فلسفه در چگونگی زندگی و بهینه‌سازی زیستن پرداختیم و پس‌ازآن، با ذکر نمونه‌هایی، تلاش فلسفه ورزان را برای بازخوانی یک مکتب یا دیدگاه فلسفی یک فیلسوف خاص در جهت گزینش و بیرون کشیدن روش خوب زیستن بازنمایاندیم.

اگر علم به دنیای پیرامون نظر می‌کند، فلسفه به ورای آن و آنچه از جهان در درون انسان حاصل شده می‌نگرد. به‌این‌ترتیب، فیلسوف در بند دنیای بیرون از خود نیست گرچه انعکاس آن را در وجود خویش بررسی می‌کند. او با دنیای پیرامونش غریبه نیست امّا قرابتش بیش از آنکه با جهان خارج از ذهن باشد با وجود و حیثیت وجودی خویش است.

معرفت‌شناسی از شاخه‌های مهم فلسفه است که به چیستی و ماهیت آنچه ما آن را با نام‌های دانش، علم، معرفت و باور می‌شناسیم، می‌پردازد و تلاش می‌کند شرایط حصول معرفت را بشناسد و بشناساند. طبق تعریف سنتی معرفت در معرفت‌شناسی، معرفت عبارت است از باور صادق موجّه؛ یعنی باوری که مطابق واقع بوده و صادق باشد به‌شرط آنکه بنا بر ادله‌ای توجیه‌پذیر به‌دست‌آمده و صدقش از نظر عقلی موجّه باشد.

چنانکه در قسمت قبلی همین نوشتار عرضه شد، آموزه‌های اپیکوری، تلقی و خوانش آدوئی از تاریخ فلسفه مشتی ست نمونه خروار. حتی اگر غایت و هدف فعالیت فلسفه و ذات هویتی آن نبوده باشند، سراغ جستن از چنین تلاش‌هایی در طول تاریخ فلسفه کار چندان دشواری نیست. برخی نحله‌ها و فلاسفه، همچون اپیکوریان، رواقیون و یا حتی کلبیون به‌صراحت در پی چنین هدف‌هایی هستند و برخی دیگر از حکمت‌ها و فلسفه‌ها دارای چنین پتانسیلی در بطن خویش‌اند تا جائیکه اگر باهدف استخراج روش زندگی به سراغشان برویم و به بازخوانی آن‌ها بپردازیم، دست‌خالی بر نخواهیم گشت.

ضرب‌المثل‌هایی مثل “فلسفه، هر صفحه‌اش صد صفحه!!! “ چنان ذهنیتی برایمان ساخته که به‌محض شنیدن نام فلسفه و اتصاف موضوعی به فلسفه، رغبت و وحشت را در ما شعله‌ور می‌کند. این در حالی است که ربط و نسبت فلسفه با زندگی روزمره و کاربرد فلسفه در شکل‌دادن چارچوب‌های زیست فکری از مباحث همیشگی فیلسوفان بوده و هنوز هم هست.

کتاب حاضر اگرچه با مباحث نظری و فلسفه جماعت‌گرایی آغاز شده، اما به‌سرعت تلاش می‌کند تا تجربیات عینی و واقعی مبتنی بر این رویکرد را در اختیار خواننده قرار دهد؛ بنابراین، حرکت از ذهن به‌عین یا از فلسفه به برنامه‌ریزی که اساساً سنت جماعت‌گرایی نیز محسوب می‌شود، چارچوب کتاب را شکل می‌دهد.

ملاصدرای شیرازی فلسفه را تشبّه به خداوند تعریف می‌کند (1). صدالبته، این تلاش برای خدایی گونه شدن است و نه خدایی کردن. خدای گونه بر خود واقف و بر مقام خودآگاه شدن. منشأ این اندیشه، بینش مشایی صدرالمتألهین و التزام او به نظریه «فیض و صدور» است. طبق این نظریه، بهانه ابتدایی خدا برای آفرینش جهان، آگاهی او به خودش بوده.

پرسشگر است و می‌پرسد، سقراط گونه، حتی در هنگام خطاب، شیوه اوست که در میان خطابش برای اینکه مخاطب را همراه خود کند، گاه او را در مقابل پرسشی قرار می‌دهد و البته خود به آن پرسش پاسخ می‌گوید تا مخاطب، مقدمه و استدلال او را تأیید کند. فیلسوف است، نه اینکه فقط تاریخ فلسفه و اَعلام آن را بشناسد، فلسفه می‌ورزد، چنان‌که می‌پرسد، از هستی می‌پرسد و از مشتقات و لوازم آن، از هستی اندیشه، معنی، علت و علیت، زبان، عرفان، خدا و ... .

و اما؛ باتوجه‌به ارتباط بسیار نزدیک اندیشه سبزها با نظریات سوسیال دموکراسی مدرن، خواندن این کتاب را به همه علاقه‌مندان توصیه می‌کنیم. خصوصاً دو مبحث تفاوت بین محیط‌زیست گرایی و زیست‌بوم گرایی، و نوع رابطه بین این مکتب اجتماعی سیاسی با فمینیسم و سوسیالیسم.

هفته‌نامه اراده ملت در راستای معرفی مبانی شکل‌گیری و فلسفه وجودی حزب اراده ملت (حاما) مبادرت به انتشار سخنرانی دبیر کل حاما در جلسه افتتاحیه شاخه استان آذربایجان غربی در سال 1378 زیر عنوان «چرا ما هستیم؟«نموده است. در بخش‌های قبلی این نوشتار ضمن اشاره به تجربه و توشه یک‌صد ساله اخیر و اندوخته‌های گران‌سنگ پیشتازان جنبش اصلاح‌طلبانه و فراز و نشیب‌ها، امیدها و ناکامی‌های آن، عدم وجود فرهنگ کار جمعی؛ عدم اعتمادبه‌نفس و عدم استقلال گروه‌ها و شخصیت‌های داعیه‌دار اصلاح ازجمله «علل به نتیجه نرسیدن حرکت‌های اصلاحی گذشته» دانسته شده، در این راستا ازجمله علل تشکیل حزب بیان گردید که در این شماره به بقیه علل و در ادامه به جایگاه حزب در کنار سایر گروه‌های دوم خرداد پرداخته شده است و اینکه پاسخ سؤال چرا باوجوداین همه گروه و حزب که داعیه اصلاح و رهبری و پیشبرد جنبش جامعه مدنی و توسعه فرهنگ مشارکت در جامعه را دارند، ما نیز می‌خواهیم تشکل جداگانه‌ای درست کنیم؟ و سؤال اساسی‌تر که در این بخش پایانی بدان پرداخته می‌شود: اما چرا نسل ما؟

یکی از مباحث ضروری هر حزب و حرکت سیاسی، پاسخ مناسب به فلسفه وجودی خود است، و اساساً اینکه چرا یک حزب سیاسی شکل می‌گیرد و شکل‌گیری آن برای پاسخ به کدام‌یک از نیازها و خلأهای موجود در نظام سیاسی و اجتماعی آن کشور است، از مباحث بنیادی یک تشکل سیاسی محسوب می‌شود. بر این اساس هفته‌نامه اراده ملت در راستای معرفی مبانی شکل‌گیری و فلسفه وجودی حزب اراده ملت (حاما) مبادرت به انتشار سخنرانی دبیر کل حاما در جلسه افتتاحیه شاخه استان آذربایجان غربی در سال 1378 زیر عنوان «چرا ما هستیم؟«نموده است. در بخش‌های قبلی این نوشتار ضمن اشاره به تجربه و توشه یک‌صد ساله اخیر و اندوخته‌های گران‌سنگ پیشتازان جنبش اصلاح‌طلبانه و فراز و نشیب‌ها، امیدها و ناکامی‌های آن، عدم وجود فرهنگ کار جمعی؛ عدم اعتمادبه‌نفس و عدم استقلال گروه‌ها و شخصیت‌های داعیه‌دار اصلاح ازجمله «علل به نتیجه نرسیدن حرکت‌های اصلاحی گذشته» دانسته شده، در این راستا ازجمله علل تشکیل حزب بیان گردید که در این شماره به بقیه علل و در ادامه به جایگاه حزب در کنار سایر گروه‌های دوم خرداد پرداخته‌شده است، و اینک پاسخ سؤال چرا باوجوداین همه گروه و حزب که داعیه اصلاح و رهبری و پیشبرد جنبش جامعه مدنی و توسعه فرهنگ مشارکت در جامعه را دارند، ما نیز می‌خواهیم تشکل جداگانه‌ای درست کنیم؟

در شماره قبل مقدمات مطرح و تا حدودی راه را برای ورود در متن اصلی بحث هموار کردیم و به‌نوعی این ظرفیت را با ادله‌هایی که ارائه دادیم درتم اصلی موضوع گنجاندیم که در آن به‌صورت ساده بیان داشته شود که فعالیت در عرصه سیاست با فلسفه اصلاح در امور مردم و یا بهبود در شرایط کلی زندگی و فعالیت شهروندان به انجام می‌رسد، حال با تکیه بر این تعریف ساده می‌توان این انتظار را داشت که اگر مجموعه‌ای، گروهی، تشکلی و یا حزبی تشکیل می‌شود در اصل وظیفه‌اش تلاش برای انتقال زندگی شهروندان از موقعیتی به وضعیتی مطلوب می‌باشد و این انتقال فعالیتی را می‌مانست که باید با خود این سه ویژگی را به همراه داشته باشد:1- حرکت 2- اصلاح 3- بهبود؛ تا بر این مبنا گفته شود که وجود حزب و تشکل می‌باید با حرکت توأم باشد تا نشان دهد که این موجودیت قادراست خود و مردمان را از نقطه‌ای به نقطه‌ای دیگر و یا از موقعیتی به موقعیت بهتر انتقال دهد، اما ازآنجاکه هر جابجایی توأم است با تأثیر در عناصر و محیط پیرامون مسلم است که این تأثیر می‌تواند با همراهی آن‌ها توأم شود و یا مقاومت آنان را در مقابل خود برانگیزاند که برای مدیریت این دو حالت احتمالی باید حزب و یا جریان سیاسی قادر به اصلاح نوع ارتباط و اثربخشی که از آن انتظارمی رود باشد.

یکی از مباحث ضروری هر حزب و حرکت سیاسی، پاسخ مناسب به فلسفه وجودی خود است، و اساساً اینکه چرا یک حزب سیاسی شکل می‌گیرد و شکل‌گیری آن برای پاسخ به کدام‌یک از نیازها و خلأهای موجود در نظام سیاسی و اجتماعی آن کشور است، از مباحث بنیادی یک تشکل سیاسی محسوب می‌شود. بر این اساس هفته‌نامه اراده ملت در راستای معرفی مبانی شکل‌گیری و فلسفه وجودی حزب اراده ملت (حاما) مبادرت به انتشار سخنرانی دبیر کل حاما در جلسه افتتاحیه شاخه استان آذربایجان غربی در سال 1378 زیر عنوان «چرا ما هستیم؟«نموده است. در بخش‌های قبلی این نوشتار ضمن اشاره به تجربه و توشه یک‌صد ساله اخیر و اندوخته‌های گران‌سنگ پیشتازان جنبش اصلاح‌طلبانه و فراز و نشیب‌ها، امیدها و ناکامی‌های آن، عدم وجود فرهنگ کار جمعی؛ عدم اعتمادبه‌نفس و عدم استقلال گروه‌ها و شخصیت‌های داعیه‌دار اصلاح ازجمله «علل به نتیجه نرسیدن حرکت‌های اصلاحی گذشته» دانسته شده، در این راستا ازجمله علل تشکیل حزب بیان گردید که در این شماره به بقیه علل و در ادامه به جایگاه حزب در کنار سایر گروه‌های دوم خرداد پرداخته شده است.

یکی از مباحث ضروری هر حزب و حرکت سیاسی، پاسخ مناسب به فلسفه وجودی خود است، و اساساً اینکه چرا یک حزب سیاسی شکل می‌گیرد و شکل‌گیری آن برای پاسخ به کدام‌یک از نیازها و خلأهای موجود در نظام سیاسی و اجتماعی آن کشور است، از مباحث بنیادی یک تشکل سیاسی محسوب می‌شود. بر این اساس هفته‌نامه اراده ملت در راستای معرفی مبانی شکل‌گیری و فلسفه وجودی حزب اراده ملت (حاما) مبادرت به انتشار سخنرانی دبیر کل حاما در جلسه افتتاحیه شاخه استان آذربایجان غربی در سال 1378 زیر عنوان «چرا ما هستیم؟«نموده است. در بخش‌های قبلی این نوشتار ضمن اشاره به تجربه و توشه یک‌صد ساله اخیر و اندوخته‌های گران‌سنگ پیشتازان جنبش اصلاح‌طلبانه و فراز و نشیب‌ها، امیدها و ناکامی‌های آن، عدم وجود فرهنگ کار جمعی؛ عدم اعتمادبه‌نفس و عدم استقلال گروه‌ها و شخصیت‌های داعیه‌دار اصلاح ازجمله «علل به نتیجه نرسیدن حرکت‌های اصلاحی گذشته» دانسته شده است.

سرویس سیاسی_ قریب صدسال پیش این سرمقاله نوشته‌شده است. گویا مسائل ایران در چرخه تکرار قرار دارد. حتی بعضی مطالب آن می‌تواند برای ما تازگی داشته باشد؟! این است که ازنظر فلسفه تاریخ ملت ایران تاریخ ندارد چراکه حرکت و تغییر ندارد. و در برهمان پاشنه‌ای می‌چرخد که قبلاً چرخیده، گویا ما سه هزار سال است فقط به دور خود چرخیده‌ایم. ملت‌های دیگر دوره‌های برده‌داری، کشاورزی، فئودالیته و بورژوازی و ... را تجربه کرده‌اند و رو به‌سوی جامعه فرا صنعتی و اطلاعاتی و دانایی دارند و ما هنوز اندر خم یک کوچه‌ایم! یعنی همان دسپوتیسم شرقی و خودکامگی! به عبارتی اگرچه ما از مظاهر تمدن بشریت سود می‌بریم اما هیچ‌گاه خود مبدع و آفریننده نبوده‌ایم. یک مصرف‌کننده صرف و نیز یک مقلد تمام و کمال. آری ما تاریخ نقلی داریم اما تکامل تاریخی نه!... هنوز هم رهبران سیاسی جامعه ما همچون این نویسنده صدسال پیش، به ما آموزش می‌دهند که حزب یعنی چه. تحزب یعنی چه و ما مانند شاگردان کودن هنوز خوشحالیم که رهبران ما این‌همه فرهیخته‌اند؟! گویا برای اولین باور این سخنان را از پیام‌آوران وحی شنیده‌ایم؟! اما هیچ‌گاه نپرسیده‌ایم اگر چنین است و آن اعتقاد شماست، چرا خود را در مقام پرسش پیروانتان قرار نمی‌دهید؟ چرا به این‌ها که می‌گویید ملتزم نیستید. گویی مدرنیته هم دین جدیدی است که متولیانی دارد و ما نیز عاشقانه و واله گونه باید به دنبالش باشیم و رهبران سیاسی خود را بپرستیم و حق نقد نداریم؟! نه این‌ها برای عمل کردن است نه خلقِ دین و آیین جدید. نتیجه آزادی بیان و مطبوعات و آزادی احزاب و ... برای این است که حال ما را بهتر کند وضع جیبمان و زندگی‌مان را ارتقاء بخشد و الا می‌شود همان دعای همزاد!...مطلب پیش رو تلخیصی است از سرمقاله روزنامه حقیقت، این سلسله سرمقالات، ما را با خودمان بهتر آشنا می‌کند. که نسبت به صدسال پیش چه تغییری کرده‌ایم. پیش رفته‌ایم یا پس؟